Мустахкамлаш учун саволлар
1. Модул деганда нимани тушунасиз.
2. Янги модул қандай яратилади.
3. Қандай модулларни биласиз.
Таянч тушунчалар: модуллар, unit, interface, implementation, модуллардан фойдаланиш.
Адабиётлар [1],[2],[3],[6].
19мавзу
SYSTEM модули
Режа:
1. Программа ишини бошқарувчи процедуралар
2. Типни ўзгартирувчи функциялар
3. Қийматни ўзгартирувчи процедура ва функциялар
4. Белгили катталиклар билан ишловчи процедура ва функциялар.
5. Турли процедуралар ва функциялар
Маълумки, SYSTEM модулига тегишли процедура ва функцияларни тўғридан-тўғри ишлатиш мумкин, яъни улардан фойдаланиш учун прграмма бошида «uses SYSTEM» ни ёзиш шарт эмас.
Бу процедура ва функциялар дастур ишини бошқаришга, катталикларнинг типи ва қийматини ўзгартиришга, шунингдек белгили катталиклар билан ишлашга имкон беради.
Программа ишини бошқарувчи процедураларга қуйидагилар киради:
EXIT -шу ёзилган жойдан бошлаб биринчи учраган end; га кадар бўлган операторлар бажарилмайди.
Бичими: EXIT.
НALT -дастур бажарилишини тўхтатади, бошқаришни операцион системага узатади.
Бичими: HALT.
Типни ўзгартирувчи функцияларга қуйи-дагилар киради:
Chr -N сонга мос келган ASCII жадвалидаги белгини ҳосил қилади
Бичими: Chr(N:byte):char;
Ord -X га мос келган тартиб номерни беради.
Бичими: Ord(X): longint;
Round -ҳақиқий сон Х ни бутун сонгача яхлитлайди.
Бичими: Round(X: real):longint;
Тrunc - X нинг бутун қисмини беради.
Бичими: Trunc(X: real):longint;
Қийматни ўзгартирувчи процедура ва функцияларга қуйидагилар киради:
Dec -Х нинг қийматини n га камайтиради.
Бичими: Dec(var x[;n]:longint;
Inc -Х нинг қийматини n га оширади.
Бичими: Inc(var x[;n]:longint;
Odd -X нинг жуфт-тоқлигини текширади.
Бичими: Odd(X:longint):Boolean;
Белгили катталиклар билан ишловчи процедура ва функцияларга қуйидагилар киради:
concat -S1 сатрга қолган сатрларни қўшади.
Бичими: concat(S1[,S2,....,SN]:string)string;
copy -S нинг i-белгисидан бошлаб n тасини ажратади.
Бичими: Copy(S: string;i,n:integer): string;
delete -S нинг i-белгисидан бошлаб n тасини ўчиради.
Бичими: delete(var S: string;i,n:integer);
insert -S2 ичига i- белгисидан S1 ни қўшади.
Бичими: insert(S1: string; var S2: string;i:integer);
length -берилган сатрнинг узунлигини ҳисоблайди.
Бичими: length(S: string):integer;
pos- B ичидан A нинг учраш тартибини аниқлайди.
Бичими: pos(A,B: string):byte;
str- х ни S сатрга айлантиради, n сатр узунлиги, m вергулдан кейинги сонлар микдори.
Бичими: str(x[:n[:m]]:varS: string);
val- сатр кўринишдаги сон S ни v сонга айлантиради, с -натижа коди бўлиб, у ноль бўлса алмаштириш амалга оширилганлигини билдиради.
Бичими: val(S: string; var v;var c:integer)
Турли процедуралар ва функцияларга қуйидагилар киради:
Random-0 билан r ўртасидаги тасодифий сон.
Бичими: Random[(r:word)];
Randomize-тасодифий сонни кутилмаган қийматини ҳосил қилади.
Бичими: Randomize;
Upcase -кичик ҳарфда ёзилган лотинча ҳарфни катта ҳарфга айлантиради.
Бичими: UpCase(c:char):char;
System модулига қуйидаги дастурни мисол келтириш мумкин:
program mmm;
const
s,t:string=’informatika’;
begin
t:=copy(s,8,3)copy(s,4,1);
writeln(t);
end.
Бу дастур бажарилиши натижасида «informatika» сўзидан «tiko» сўзи ҳосил бўлади.
Do'stlaringiz bilan baham: |