I bob. Yuqori sur’atlarda iqtisodiy o‘sish hodisasi

1.8. 60-yillarda ijtimoiy o‘zgarishlar
Xodimlar nisbati o‘sishi hisobiga ijtimoiy tuzilma ham o‘zgargan. 1960-yilda o‘z biznesiga ega bo‘lganlar va u yerda hayot kechirganlar soni 22,7% ni tashkil etgan, keyin 1970-yilga kelib ularning soni 17,2% gacha kamaydi. Shu bilan birga, shu davrda yollangan ishchilar soni 53,4 dan 65% gacha o‘sdi.
Rivojlanish o‘sib bormoqda edi. Istisno tariqasida, 1964-yilda inflyatsiya juda katta muammoga aylanib, ko‘plab eng zarur narsalar va ta’lim narxlarini ko‘tarib yubordi. O‘quv to‘lovlari ko‘tarilishiga qarshi talabalar noroziligi to‘lqini butun mamlakat bo‘ylab tarqaldi. Ammo allaqachon 1965-yildan ‘‘Izanagi boom’’ deb nomlangan tiklanish guruhi norozilik harakati boshlab, 1973-yilgacha davom etgan. Iqtisodiy yutuqlar aholining ijtimoiy ahvolida sezilarli o‘zgarishlarga, siyosiy barqarorlikni va iqtisodiy rivojlanishning keyingi sharoitlarini ta’minlashga imkon berdi.
Aynan 60-yillar ko‘pchilik yaponlarning turmush darajasi va sifatidagi burilish nuqtasi bo‘ldi. Urbanizatsiya jarayoni ham tez sur’atlar bilan rivojlanib bordi. 1955-yilga kelib aholining uchdan bir qismi, dehqonlar uylarini tashlab, Yaponiyaning Tinch okean sohillariga ko‘chib o‘tdilar, u yerda sanoat aholisi tez sur’atlar bilan o‘sib bordi, zavod va fabrikalar qo‘ziqorin kabi paydo bo‘ldi.


II bob. Siyosiy kuchlar tarkibidagi o‘zgarishlar
2.1. Ikeda kabinetini shakllantirish
Yaponiya iqtisodiyotining jadal rivojlanishi va AQSh-Yaponiya ‘‘xavfsizlik shartnomasi’’ ga qarshi oppozitsiya ayovsiz kurashining barbod bo‘lishi Yaponiya jamiyatida siyosiy kuchlar tuzilmasining o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatgan eng muhim omillardan biri bo‘ldi. Uning asosiy mazmuni radikal tendentsiyalarning susayishi va chap muxolifat va kasaba uyushma harakatining asta-sekin markazga burilishidan iborat edi.
Yaponiyada yangi o‘n yil 1960-yil 19-iyulda Ikeda Xayato hukumatining hokimiyat tepasiga kelishi bilan boshlandi. Pochta ishchisining ajoyib oilasidan chiqqan Ikeda, Yaponiyaning boshqa ko‘pgina rahbarlaridan farqli o‘laroq, obro‘li Tokioni emas, balki Kioto universitetini bitirgan. 1925-yilda u Moliya vazirligiga qo‘shildi va 1929-yilda Utsunomiya soliq ma’muriyatining direktori bo‘ldi. Yaponiya samolyotlari Perl-Harborni bombardimon qilgan kuni Ikeda G‘aznachilik departamentining soliq boshqarmasi boshlig‘i lavozimini egalladi. Urushdan so‘ng, 1947-yil fevral oyida moliya vazirining o‘rinbosari Ishibashi Tandzan bo‘ldi. Ikeda siyosiy karyerasini shakllantirish uchun juda ko‘p ish qildi va garchi u Ishibashining siyosiy raqibi Yoshida davrasida bo‘lgan bo‘lsa ham, buni hech qachon unutmadi.
Ikeda, shubhasiz, omadli edi. 1949-yil fevral oyida o‘zining uchinchi kabinetini tuzgan Yoshida darhol Xirosima prefekturasidagi o‘z tumanidan yangi saylangan professional moliyachiga e’tibor qaratdi va ikkilanmasdan uni moliya vaziri etib tayinladi. Ushbu lavozimda Ikeda eng qiyin sinovga - Dodge rejasini amalga oshirishga, ya’ni juda mashhur bo‘lmagan byudjet cheklovlari siyosatiga, subsidiyalarni bekor qilishga va narxlarni tartibga solishga va inflyatsiyani bostirishiga to‘g‘ri keldi. Ikeda belgilangan yo‘nalishni halol va izchil davom ettirdi, ammo qat’iy choralar natijasida Yaponiya iqtisodiyoti o‘ta og‘ir ahvolda edi. Biroq, an’anaviy ta’limni moliyalashtiruvchi Ikeda uchun bu juda yaxshi iqtisodiy maktab bo‘lib chiqdi.