I bob xalqaro turizm: nazariya va amaliyot faniga kirish 1- mavzu Xalqaro turizm yagona tizim sifatida: asosiy tushunchalar

Safarni tashkil etish bo‘yicha tasniflash. 
Tashkillashtirilgan turizm – 
turistik firma tomonidan yakka yoki guruh holdagi turistlarga tashkil qilingan 
sayohat. Tashkillashtirilgan turistlar turoperator yoki uning agentidan turli 
xizmatlar to‘plami bilan turpaketlarni sotib olish huquqini oladi. 
Turizmda tashkil etishning qarama-qarshi usullari bo‘yicha uyushtirilmagan 
yoki xususiy turizmni ko‘rsatish mumkin. Xususiy sayohat turagentlikka murojaat 
qilmasdan, bevosita etkazib beruvchidan xizmatlarni sotib olish yo‘li bilan 
mustaqil ravishda tashkil qilinadi. Ba’zan xususiy sayohatni «O‘zboshimchalik» 
deb xato aytiladi. 
Sayohat maqsadi bo‘yicha tasniflash. 
BTT bosh maqsadga bog‘liq holda 
safarni quyidagi guruhlarga bo‘ladi: 
▪
dam olish va rekreatsiya; 
▪
ijtimoiy maqsadlar; 
▪
ishga aloqador va kasbiy (professional) maqsadlar; 
▪
tanishlar, qarindoshlarnikiga tashrif buyurish; 
▪
diniy (ziyorat); 
▪
boshqa maqsadlar. 
Dam olish va rekraetsiya maqsadidagi turizm. 
Bu turizmning asosiy 
maqsadi dam olish, davolanish va boshqa sog‘lomlashtirish maqsadlaridan iborat. 
U bo‘sh vaqtni to‘ldirish uchun sayr-tamosho va turli xil sport mashg‘ulotlarini 

---

taklif etadi. Ba’zi asoslarga ko‘ra unga turizmning ekskursiya, ixtisoslashgan, 
ta’limiy, sport, sarguzasht, ekzotik, ekologik turlari ham qo‘shiladi
. 
Ekskursiya turizmi bilim ortirish turizmining ko‘proq ommalashgan 
turlaridan biri hisoblanadi. U turistik diqqatga sazovar joylar bilan tanishish 
maqsadida amalga oshiriladi (tarixiy yodgorliklar, arxitektura obidalari va san’at 
boshq.). 
Maxsus turizm. 
Oddiy dam olish sayohatidan farqli ravishda mazkur turizm 
ma’lum maqsadga ega. Xalqaro sport musabaqalarida ishtirok etish, xoh 
hayvonlarni kuzatish, xoh ot sporti yo‘nalishi, tarixiy va shaxs bilan bog‘liq joyda 
bo‘lishi uchun kelgan bo‘lsin turistlarning maqsadi shular bilan bog‘liqdir. Maxsus 
ixtisoslashgan turizmda g‘ayrioddiy joylashish maskanida to‘xtashni istovchi 
birlashgan turistlar guruhlari ajratiladi. Bu joy salomatlik fermasi yoki dehqon uyi 
bo‘lishi mumkin. Bu segment bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, 
bunday turistlar yuqori darajada ma’lumotli, shaxsiy daromadi baland, ijtimoiy 
ahvoli martabali (boshqaruvchi, noyob mutaxissislar va boshqa yuqori darajadagi 
kasb egalari) kishilardir. 
Ta’limiy turizm
. O‘qish, malaka oshirish maqsadidagi sayohat xalqaro 
turizmda 
nisbatan 
yangidir. 
Ko‘proq til o‘rganish uchun safarlar 
ommaviylashmoqda. Ayniqsa Buyukbritaniya va boshqa ingliz tilida so‘zlovchi 
mamlakatlarga qiziqish katta ortib bormoqda. 
Sport turizmi. 
Sport safarlarining bosh maqsadi – tanlangan sport turi bilan 
shug‘ullanish. Bunday safarlar faol va passiv holatga bo‘linadi. Faolda qaysidir 
sport turi bilan shug‘ullanish asosiy o‘rin tutadi. Passivda esa sportga qiziqish 
masalan musobaqalarga tashrif buyurish-tamosho asosiy maqsaddir.