|
2.4-rasm. Malayziya iqtisodiyotining ishlab chiqarish sohasiga kiritilgan jami investitsiyalarda tarmoqlariga ulushi (foiz hisobida)
Yuqoridagi 2.4-rasmlardan ko’rinib turibdiki, 2014-yilda Malayziya iqtisodiyotining ishlab chiqarish sohasiga kiritilgan jami investitsiyalarda neft va neft mahsulotlariga kiritilgan investitsiyalarning 22% bilan eng katta ulushni tashkil etgan bo’lsa, elektr va elektronika mahsulotlarini ishlab chiqarishga kiritilgan investitsiyalarlarning ulushi 15% ni tashkil etgan. 2015-yilda esa neft va neft mahsulotlariga kiritilgan investitsiyalarning hajmi 36%ga oshgan va elektr va elektronika mahsulotlarini ishlab chiqarishga kiritilgan investitsiyalarlarning ulushi jami investitsiyalarning 12 % ni tashkil qilgan.
Oxirgi o’n yillikda Malayziyada elektr va elektronika sanoati TTXIlarni faol jalb qilishda va yangi ish o’rinlarini yaratishda muhim o’rin egallaydi. Elektr va elektronika sanoatining Malayziya iqtisodiyotidagi o’rnini 2015-yilda Malayziya eksportida ulushi ko’rsatib beradi. 2015-yilda Malayziya 72.4 mlrd. AQSH dollarlik elektr va elektronika mahsulotlarini eksport qildi bu jami ishlab chiqarish sohasidagi eksportning 44 foizini tashkil qiladi. Singapur, AQSh va Yaponiya asosiy elektr va elektronika mahsulotlarining xaridori bo’lib, birgina AQShning bu boradagi ulushi 15.6 foizni tashkil qiladi. Malayziyada xorijiy TMKlar elektr va elektronika sanoatida o’zlarining Tadqiqot va rivojlanish (R&D) faoliyatlarini kengaytirayotgan bo’lsalar, mahalliy kompaniyalar Tadqiqot va rivojlanish (R&D) va Dizayn va rivojlanish(D&D) faoliyatlarida o’z raqobatbardoshliklarini oshirib kelmoqdalar. TMKlar faoliyati qo’llab quvvatlashdan asosiy maqsad, Malayziya 2020-yilga borib yuqori daromadli mamlakatlar qatoriga qo’shilishni o’z oldiga maqsad qilib qo’ygan. Elektr va elektronika sanoati Malayziya iqtisodiyotining milliy ustuvor iqtisodiy sohasi bo’lib, uning yarimo’tkazgichlar, quyosh va sanoat elektronikasi kabi sohalari 2020-yilgacha yirik iqtisodiy o’sish, Malayziya YaMMga 23.5 mlrd. AQSH dollari olib kelishi va 157 000 ta yangi ish o’rinlari yaratilishi kutilmoqda. Elektr va elektronika sanoati Malayziya iqtisodiyotining yetakchi omillarida biri bo’lib, mamlakatning ishlab chiqarish sohasiga, bandlikka, investitsiya va eksporga sezilarli hissa qo’shadi.
TMKlarning mamlakat iqtisodiyotiga elektr va elektronika sanoatidagi faoliyat nafaqat eksportni ra’g’batlantirishga balki, mamlakatda yuqori daromadlilikni ta’minlashga va bilimga asoslangan ishchi o’rinlarini yaratishga xizmat qilib kelmoqda. Bunda mahalliy kompaniyalar xorijiy TMKlarni ta’minlovchi bo’lib, ular bilan hamkorlikni kengaytirib kelmoqda. Bu o’z navbatida mahalliy kompaniyalarga asta sekinlik bilan jahon tajribasini o’zlashtirish imkonini bermoqda. Ko’pgina mahalliy kompaniyalar allaqachon Tadqiqot va rivojlanish(R&D), injenerlik dizayni, innovatsiyaga asoslangan elektr va elektronika mahsulotlarini jahon bozoriga eksport qilib kelmoqda. Shuning uchun Malayziya ko’plab TMKlar uchun investitsiya kiritish uchun qulay joy bo’lib kelmoqda. Malayziyaning yana bir ustun jihati Malayziyada ko’plab elektronika mahsulotlarini ishlab chiqarishga xizmat qiluvchi kompaniyalarning mavjud ekanligi hisoblanadi. “Jabil”, “Venture”, “Plexus”, “Flextronics” va “Celestica” kabi kompaniyalari bunga misol bo’la oladi. Bundan tashqari yuqori texnologiyaga asoslangan qo’shilgan qiymati yuqori bo’lgan mahsulotlar ishlab chiqarishga berilgan imtiyozlar ham ushbu sohani rivojiga turtki bo’ldi (2.3-ilova). Internet tizimining rivojlanishi orqali elektr va elektronika mahsulotlariga bo’lgan talabning oshishi boshqa sektorlarning rivojlanishida ham ushbu sanoatning ahamiyatini oshirdi. Elektr va elektronika sanoati Internet vositalari orqali, sog’liqni saqlash, avtomatlashtirish, transportatsiya, logistika, xavfsizlik, turizm, tizimlarni kompyuterlashtirish, radio texnologiya tarmog’i, boshqaruv tizimi boshqa sanoat sohalarida sezilarli rivojlanish kuzailyapti. 2015 yilda Malayziyada elektr va elektronika sanoatida 93 ta loyiha amalga oshirilgan bo’lib, ularning qiymati 2.32 mlrd. AQSh dollarini tashkil etadi. Shundan 26 tasi yangi loyihalar bo’lib, ularning qiymati 547 miln AQSh dollarini tashkil etgan bo’lsa, qolgan 67 loyiha mavjud loyihalarni kengaytirish va diversifikatsiya qilish orqali 1.77 mlrd. AQSh dollari qiymatida tashkil qilingan. Elektr va elektronika sanoatiga jalb qilingan investitsiyalarning 8 foizi yani 182 mln. AQSh dollari ichki investitsiyalar hisobidan amalga oshirilgan bo’lib, bu borada TTXIlarning ulushi 92 foizni tashkil qilgan. Elektr va elektronika sohasiga jalb qilingan TTXIlar hajmining 2.14 mlrd. AQSh dollarini tashkil etganligi, Malayziya ushbu sohaga TMKlarni jalb qilishda faol investitsiya siyosatini olib borayotganligi va qulay muhit yaratib berganligidan dalolat beradi. Elektr va elektronika sohasiga kirib kelayotgan TTXIlarning asosiy manbasi bu AQSH, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya mamlakatlarining kapitali hisoblanadi. AQSh kompaniyalari kapitali asosan elektronika qismlarining quyi sohasiga kiritilgan bo’lsa, XXRning kapitali elektr qismlariga yo’nalgan. Bu borada Yaponiya TMKlari ham o’z kapitallarini elektronika qismlariga yo’naltirganliklarini kuzatishimiz mumkin. Elektr va elektronika sanoati ham bir nechta quyi tarmoqlarga bo’linadi. Quyidagi 2.5- rasmda elektr va elektronika sanoatining quyi tarmoqlari bo’yicha kiritilgan investitsiyalar foiz hisobidagi ulushi keltirilgan:
Manba: MALAYSIA INVESTMENT PERFORMANCE REPORT 2015, DRIVING SUSTAINABLE GROWTH, 29 February 2016
Do'stlaringiz bilan baham: |
