I bob qattiq jismlar 1-§. Qattiq jismlarning fizikasida asosiy tushunchalar

Kimyoviy  yog’sizlantirishni moy molekulalarini parchalovchi,lekin tozalanayotgan 
materialga  ta‘sir  qilmaydigan  aralashmalarda  amalga  oshiriladi.  Shuning  uchun 
aralashmada  moy  molekulalari  yuk  va  tozalanayotgan  sirtdan  ularning  desorbsiyasi 
bo‘lmaydi. 
Kimyoviy  yog‘sizlantirish  uchun  qaynoq  (75  -  80 
0
C  )  pereks  ammiakli 
eritgichdan  foydalaniladi.Bu  eritgich  pereks  vodorod  (N
2
O
2
  )  va  ammoniy 
gidrooksidi (NN
4
ON) ning suvdagi aralashmasidan iborat bo‘ladi. 
(N
2
O
2
:NH
4
OH:H
2
O =1:1:5) 
Eritgich  qizdirilganda  N
2
O
2
dan  ajralib  chiqqan  atomar  kislorod  organik  va 
organik  bo‘lmagan  kirlarni  oksidlaydi.Ammoniy  gidrooksidi  (NH
4
OH)    pereks 
vodorod  H
2
O
2
  ning  parchalanish  reaksiyasini  tezlashtiradi,  moylarni  sirtdan  o‘ziga 
tortib  oladi,  ayrim  metall  ionlari  bilan  yaxshi  eruvchi  komplekslar  hosil 
qiladi.Kimyoviy yog‘sizlantirish fizikaviy yog‘sizlantirishga nisbatan kam zararli va 
kam mehnat talab qiladi. 
Sirtni  metallarning  atom  va  ionlaridan,  oksid  qatlamlari  qoldiqlaridan, 
sulfidlaridan,  nitridlardan  kislotalar  yordamida  tozalanadi.Metall  ionlarini  kislota 

---

 
136 
tarkibidagi  vodorod  siqib  chiqaradi.Kislotalar  bilan  tozalashda  texnika  xavfsizligi 
qoidalariga qattiq rioya qilish kerak,chunki kislota teriga va ko‘zga tegsa kuydiradi.