I bob. O’zbek va ingliz tillarida konchilik va metallurgiya terminalogiyasining nazariy asoslari

1.2.Ingliz tilidagi konchilik va metallurgiya terminalogiyasi
Bugungi kunda chet tilini o’rganish juda muhim, ustuvor masalalardan biri bo’lib, bu borada davlatimiz 2012-yil 10-dekabrdagi “chet tillarni o’rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-1875-son qarori o’zga tilni o’rganuvchilar uchun, ayniqsa, yosh kelajak avlod uchun qilingan samarali ishlardan biri bo’ldi. Bu chet tilini o’qitishda ham pedagogik kadrlardan juda kata mas’uliyat, bilim, ko’nikmalar, yangi metodlar talab qilmoqda. Ayniqsa, jahon tillaridan biri-ingliz tilini o’qitish butun ta’lim tizimida yangi burilish yasadi. Ingliz tili lingvistikasining har bir bo’limida ilmiy izlanishlar, tadqiqotlar olib borilmoqda. Shuningdek, terminalogiya bo’limi ham alohida yondashuv talab qiladi, chunki har bir til asosini terminlar tashkil qiladi.
Ingliz tilidagi terminlarni o’qitish va o’rganishda quyidagi lingvistik xususiyatlarini e’tiborga olish lozim:
-ingliz tilidagi tub terminlar yakka leksik birlikdan tashkil topgan bo’lib, ma’noli morfemalarga bo’linmaydi. Masalan: chute - truba, mine -kon, material - material, drill-burg’ulash, silver-kumush, term-muddat, loss-yo’qotish, base-baza;
-terminlarning ko’p komponentli ekanligini ham inobatga olish lozim⁸.
Tuzilishiga ko‘ra birikma terminlar ikki leksemadan tashkil topgan ikki komponentli hamda uch va undan ortiq leksema (leksema – so‘zning tabiiy tilning abstrakt birligi sifatida ko‘rilishi) dan tashkil topgan ko‘p komponentli birikma terminlarga bo‘linadi:
-antibreakage device-sindirishga qarshi qurilma,
-adiabatic temperature change-adiabatik harorat o'zgarishi,
-desulfurization of steel- po'latni oltingugurtdan tozalash.
Shuni ham aytib o‘tish lozimki, hozirgi bosqichdagi insoniyat taraqqiyoti sharoiti, ijtimoiy-siyosiy leksikaning terminologik apparatining ishlatilish sferasi yanada kengaymoqda. Bu esa maxsus kommunikativ leksika va umumxalq leksikasi o‘rtasidagi chegaraning yo‘qolib borayotganidan darak beradi. Bu jarayon quyidagi faktorlar bilan bog‘lanadi: