I bob. Optika fani haqida 5

2.2.1-rasm
Faraz qilaylik _{ }bo’lib, birinchi muhitdagi yorug’lik tezligini gorizontal tashkil etuvchi _{ } va vertikal tashkil etuvchi _{ } bo’lsin xuddi shuningdek ikkinchi muhitdagi bu tezlikni gorizontal va vertikal tashkil etuvchilari mos ravishda _{ } va _{ } bo’lsin. Birinchi muhitdan ikkinchi muhitga o’tayotgan yorug’likning tezligi yorug’lik zarrachalari va muhit zarrachalari orasidagi ta’sir natijasida o’zgaradi va bu o’zgarish ikki muhit chegarasiga o’tkazilgan normal bo’yicha yo’nalgan bo’ladi. Shuning uchun ham tezlikning vertikal tashkil etuvchilari o’zgarib _{ } bo’ladi. Gorizontal tashkil etuvchilari o’zgarmaydi natijada esa _{ }bo’ladi. 2.2.1-rasmdan ko’rinadiki,
_{ } (2.2.1)
_{ } (2.2.2)
Bu hol uchun quyidagilarni yozish mumkin.
_{ } (2.2.3)
Sinish qonuniga asosan esa
_{ } (2.2.4)
(2.2.3) va (2.2.4) tengliklarning chap tomonlari teng bo’lganligi uchun ularning o’ng taraflari ham teng bo’ladi. Ya’ni:
(2.2.5)
Faraz qilaylik yorug’lik bo’shliqdan biron bir muhitga tushayotgan bo’lsin u holda vakum uchun _{ } bo’ladi. _{ }-yorug’likning vakumda tarqalish tezligi. Agar _{ } deb olsak (5) ga asosan _{ } (6) bo’ladi. Bu esa qonunga teskaridir. Yorug’likning to’lqin nazariyasi esa bu ifodaga teskari bo’lgan xulosaga keldi. Gyuygens prinsipiga asosan yorug’lik to’lqini yetib kelgan har bir nuqta o’z navbatida ikkilamchi to’lqin manbai bo’ladi.
Fizikaning ayrim hodisalarida interferensiya, difraksiya, dispersiya kabi hodisalarda yorug’lik to’lqin tabiatini namoyon etadi. Demak yorug’lik haqidagi to’la tushunchaga ega bo’lish uchun uning to’lqin ham zarracha nazariyasini birgalikda hisobga olish kerak.