I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

83­rasm. Egilish 
deformatsiyasi  
F
→
el
mg
82­rasm. Siqilish 
deformatsiyasining ta’sir 
etuvchi kuchga bog‘liqligi
P
3
mg
mg
mg
P
2
P
1
84­rasm. Siljish 
deformatsiyasi  
85­rasm. Buralish 
deformatsiyasi  
F
→
el
mg

---

92
Dinamika asoslari
Guk qonuni to‘g‘ri bajariladigan tashqi kuchning chegarasi elas­
tiklik chegarasi deb ataladi. 
86-rasmda  elastiklik  chegarasi  2,3  N  ga 
teng. Katta deformasiyalar uchun de-
formasiya va kuch orasidagi bog‘lanish 
ancha murakkab ko‘rinishga ega bo‘lib, 
kuch ortib borishi bilan plastik defor-
masiyaning ta’siri ortib boradi. Bunda 
deformasiyalangan jismlar kuch ta’siri 
to‘xtaganidan so‘ng o‘z shaklini qaytib 
to‘liq tiklamaydi.
Masala yechish namunasi
Osmaga  mahkamlangan  simga  og‘irligi  300  N  bo‘lgan  jism  osilgan. 
Jismning og‘irlik kuchi ta’sirida sim 0,5 mm ga uzaygan bo‘lsa, uning 
bikirligini toping.
     Berilgan:
                               Formulasi: 
            Yechilishi:
F
t 
= 300 N;                              F
t 
= k · ∆l;               
Δl
 
= 0,5 mm = 0,0005 m.      
Topish kerak: k = ?