I bob. Marketing tadqiqodlari tushunchasi va nazariy asoslari marketingda tadqiqot usullari va ularning tasnifi

Kurs ishining tuzilishi va tarkibi. Kurs ishi kirish, 2ta bob, beshta reja, xulosa va takliflar, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan tashkil topgan.

I.BOB. MARKETING TADQIQODLARI TUSHUNCHASI VA NAZARIY ASOSLARI

1. 
   Marketingda tadqiqot usullari va ularning tasnifi
   

Marketing faoliyatining o‘ziga xos tomoni va asosiy shart-sharoiti, shuningdek, strategiyasi va taktikasining shakllanishi marketing tadqiqotlari bilan belgilanadi. Marketing tadqiqotlari deganda moddiy boyliklar va xizmatlar oldi-sottisi bilan bog’liq bo‘lgan ma’lumotlarni muntazam to‘plash, yozib borish va tahlil etishni tushunish mumkin.
F.Kotler fikricha, marketing tadqiqotlari - bu moddiy boyliklar va xizmatlar muomalasi sohasida qarorlar qabul qilish jarayonlarini takomillashtirish maqsadida muntazam holda muammolarni tahlil etish, asosiy qoidalarni yaratish va ma’lumotlarni jamg’arishdir. Marketing tadqiqotlari tushunchasini boshqa mualliflar ham shu tarzda talqin qiladilar. Masalan, V.B.Ventts marketing tadqiqotlari rahbariyatning bozor masalalari bo‘yicha qarorlari tayanadigan axborotlarni izlash va tahlil etishdan iborat deb qaraydi. Bu qarorlar mahsulot, narxlar strategiyasi, mahsulot sotishni jadallashtirish va taqsimot masalalarini qamraydi. P.E.Grin va D.S.Tull marketing tadqiqotlarini marketing sohasida bir xillashtirish va qaror bilan bog’liq bo‘lgan axborotlarni muntazam izlash tarzida izohlaydi.
Yuqorida keltirilgan ta’riflardan shunday xulosaga kelish mumkinki, birinchidan, bozorni boshqarish sohasida optimal qaror hamisha bozor jarayonlarining rivojlanishi yo‘nalishlari va qonuniyatlarini, shuningdek, marketing sohasidagi faoliyatga bozor ko‘rsatishi ehtimoli bo‘lgan javob ta’sirlarini tahlil etish asosida qabul qilinadi. Ikkinchidan, marketing tadqiqotlari tarkibi uning maqsad va vazifalari bilan belgilanadi, o‘zaro bog’liq bo‘lgan ikki tomon bo‘lishini taqozo etadi: aniq bir bozorni tadqiq etish hamda bozorga chiqish va u yerda mustahkam o‘rin egallash uchun firmaning o‘z imkoniyatlarini tadqiq etish (1-jadval). Uchinchidan, marketing tadqiqotlarining maqsadi quyidagi asosiy olti savolga javob olishdan iboratdir:

1. 
   Nimani, qancha va qachon ishlab chiqarish kerak?
   
2. 
   Mahsulotni qaysi bozorda joylashtirish kerak?
   
3. 
   Iste’molchilarning mahsulotlarni qabul qilishlarini oldindan qanday ko‘ra bilish mumkin?
   
4. 
   Mahsulot sotishni jonlashtirishni qayerda va qanday boshlamoq lozim?
   
5. 
   Taqsimot yo‘llarini qanday qilib to‘g’ri tanlash mumkin?
   
6. 
   Marketing tadqiqotlariga sarflagan xarajatlarning samaradorligini baholashda qaysi mezonlarni qabul qilish mumkin?