I-bob. Maktabgacha ta’lim tashkilotida tarbiyaviy ishlarni modellashtirishning nazariy asoslari

UMUMIY HULOSA
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ta’limiy-tarbiyaviy ishlarni tashkil etish taʼlim tashkilotlarining aksariyatida maʼnaviy-maʼrifiy ishlarga taʼlim-va tarbiyaning qoʼshimcha vositasi sifatida qaraladi. Maʼnaviy – maʼrifiy ishlar taʼlim-tarbiyaning qoʼshimcha vositasi funktsiyasini ham bajarishi bilan birga, taʼlimning asosiy shakllari: mujassam, anʼanaviy, noanʼanaviy mashgʼulotlar tarkibiga singdirilib, ular bilan kelib chiqadi. Yuqorida qayt etib oʼtilgan ishlarning taxlili shuni koʼrsatdiki maʼnaviy va jismoniy sogʼlom avlodni shakllantirish, sogʼlom oilaviy-axloqiy munosabatlarni milliy maʼnaviy muxitni yaratish va mustaxkamlash jamiyatning maʼnaviy sogʼlom turmush tarzini taʼminlash, taʼlim tizimining eng quyi bosqichida amalga oshiriladigan ta’limiy-tarbiyaviy ishlarni kuchaytirish lozimligini taqozo etadi. Shu nuqtai-nazardan kelib chiqib, biz tadqiqot ishimizni «Maktabgacha taʼlim tashkilotlarida ota-onalarni ta’limiy-tarbiyaviy jarayonda faol ishtirokini ta’minlash» mavzusini dolzarb pedagogik muammo sifatida tadqiq etishimiz uchun asos boʼldi. Maʼnaviy-maʼrifiy ishlarning ustuvor maqsadi iymon-eʼtiqodi butun, irodasi baquvvat erkin fuqaro maʼnaviyatini shakllantirishdir. Yaʼni mustaqil dunyoqarashga ega, ajdodlarimizning bebaho merosi va zamonaviy tafakkurga tayanib yashaydigan barkamol shaxs – komil insonni tarbiyalashdan iborat. Mazkur ijtimoiy buyurtmani pedagogik talqini bolalarda eʼtiqodni shakllantirish vazifasini hosil qiladi. Maktabgacha taʼlim tashkilotlarida maʼnaviy-maʼrifiy ishlarning pirovard natijasi bolalarda maʼnaviy madaniyat asoslarini shakllantirishdir. Bu esa maqsadga yoʼnaltirilgan pedagogik taʼsir tizimi samaradorligini oshirishga qaratilgan tarbiyaviy, psixologik shart-sharoitning taʼminlanishiga bogʼliqdir. Maʼnaviy-maʼrifiy ishlar, avvalambor, halqimizning maʼnaviy-maʼrifiy merosini ifodalaydi. Chunki bu meros milliy mafkuraning ham, madaniyatning ham, umuman butun maʼnaviyatimizning mustahkam manbaidir. Davr sinoviga bardosh bera olmagan, vaqtinchalik qimmatga ega boʼlgan hodisalar hech qachon merosga aylanmadi. Vaqt oʼtishi bilan izsiz yoʼqolib ketadi, qadriyatlar esa muayyan xalqning asl belgilarini oʼzida aks ettiradi. Demak, maʼnaviy-maʼrifiy ishlarni muvaffaqiyatli tashkil etish uchun shaxs ijtimoiy faolligining ijtimoiy-psixologik mexanizmlarini, shuningdek, jamoaviy faoliyatni izchil faollashtirish sharoitlarini bilishga tayanish zarur.
Umuman olganda ma’naviy tarbiyada milliy madaniyatimiz, ajdodlarimizdan bizgacha yetib kelgan boy ma’naviy merosimizni tarixiy ildizlariga e’ tibor berishimiz va ulami yanada boyitib (bu sohadagi tadqiqot ishlarini yanada rivojlantirib) bugungi yoshlarimiz ongi va qalbiga chuqur singidirish masalasiga katta e’tibor qaratish lozim boladi, chunki bu ma’naviy boylik asrlar davomida shakllangan. Bular avloddan — avlodga o‘tishda ko‘plab sinovlardan o‘ tgan va vaqti kelganda ulardan xalqlarimiz foydalangan, ya’ni ular xalqlarimizga madad bo‘lgan shu borada, ya’ni ma’naviyatni shakllantirishda bevosita ta’sir etishni yana bir muhim omili — bu Maktabgacha ta’lim tashkilotidir.