|
--Balki u general bo‘lar.
--Agar bu yuz yillik urush bo‘lsa,general bo‘lishga ham ulguradi."1
Urushnin qachon tugashi haqidagi soddagin asuhbatdan ularning qay darajada umidsiz yashayotganligini sezishimiz mumkin. Farzandlari hali tug‘ilmagan holatida ota-ona uni urushga yuboryaptilar.Bu urush nihoyasiz ekanligini bilyaptilar. Haqiqatdan ham bu davrda tug‘ilgan bolalar ham ham urushdan "benasib" qolmagan. Ular Italiya-Efiopiya va 2-Jahon urushining asosiy qatnashchilari bo‘lishgan. Urush hattoki ularning avlodlarini ham chetlab o‘tmagan.
Shu sabablar tufayli,Genri va Ketrin urushlarga nafrat bilan qarashadi. Insoniyat tamaddun topgandan beri oradan necha ming yillar o‘tdi. Olimlarning hisob kitobiga ko‘ra mana shu davrlar ichida insoniyat faqat 300 yil tinch urushlarsiz yashagan ekan.Million yillik tamaddun oldida 300 yil qum zarrasidek gap.
Biz yuqorida urushni faqat foyda uchun boshlaydilar dedik. Buni muallif asar so‘zboshisida keltirib o‘tadi.
Shuningdek armiya tepasida bir nechta ahmoqlar turganini ham aytib o‘tadi.
1 Alvido qurol. Yangi asr avlodi.2019.249-bet.
" Bir ingliz mayyori menga klubda italyanlar Bainzitssa tog‘i va San-Gabriyelda bir yuz ellik ming odam talafot berdilar deb aytdi.
-- Bulardan tashqari italyanlar Karsoda yana qirq ming odam yo‘qotishdi,--dedi u.Ichishdik va uning tili yechildi.
--Hammamizning tinkamiz quridi. Hamma gap buni tan olmaslikda. Qaysi mamlakat o‘zining tinkasi quriganligini hammadan keyin anglasa,o‘sha mamlakat urushda yutib chiqadi."1
Italyanlarning talafotlari xususida aytib o‘tsak.Ikki jangda bir yuz to‘qson ming odam talafot berilgan. Butun birinchi jahon urushida esa o‘n milliondan ko‘proq odam halok bo‘lgan.Bir yuz to‘qson ming odam u darajada katta raqam emasdir,ammo shuncha odamni bir joyga to‘plab qirg‘in uyushtirilsa o‘ta qonli qirg‘in bo‘lishi turgan gap.
Yana ikkinchi fikrga o‘tsak. Xeminguey urush ca uning g‘oliblariga boshqacha nigohda yondashadi.Uning fikricha urushda armiyasi kuchli,qurol-yarog‘i kuchli davlat emas ,balki,o‘zining tinkasi quriganini kechroq anglab yetgan davlat g‘olib chiqadi. Bu ham haqiqat aslid. Urushlar davrida insonlar ocharchiliklarni boshidan o‘tkazishgan Shu sababli ham urushlarda har doim eng og‘ir yuk oddiy qora xalq zimmasiga tushib kelgan
Genri voqealar rivojida urushga qaytib boradi va u yerdan qochishga majbur bo‘ladi. U urushdan qochishni istamasada ammo, vaziyat shuni taqozo qiladi.
" Ayni zamonda ular italyan mundirini kiyib olgan nemis tashviqotchilarini ham otmoqda edilar. Ular po‘lat kaskalar kiyib olgandilar. Bir qancha karabinerlar ham shunday kaskada edilar. Boshqalari ayvoni keng shlyapalar kiyishgandi.Samalyotlar deb atashadi ularni bizda. Biz yomg‘irda turar,bizni birin-sirin so‘roq qilmoqda,otmoqda edilar.So‘roq qilinganlarning birontasi ham
1 Alvido qurol. Yangi asr avlodi.2019.240-241-betlar.
hozirgacha otilmasdan omon qolgani yo‘q.So‘roq qiluvchilarda his degan narsaning asari ko‘rinmasdi.
--Men karabinerga qaradim. Ullar yangi qo‘lga olinganlarga qarab turishardi. Boshqalarining ko‘zi palkovnikda edi. Men ikki soqchi orasidan sho‘ng‘idim,boshim bilan enkaygancha daryo tomonga qochdim."1
Boz Genrini o‘limdan qo‘rqmaydi dedik. Unda u nega qochdi. Chunki dushman qo‘lida o‘lgandan ko‘ra o‘z qo‘shiningning qo‘lida o‘lim topish ancha alamli bo‘ladi odam uchun. Yana bir sabab shuki avvallari Genrida yashash uchun muhim sabablar yo‘q edi. Endi unda yashash uchun muhim sabab Ketrin paydo bo‘lgandi. Ular bir-birlarini yashashga va kelajakka intilishga undar edilar. Shu sabablar tufayli ham Genri urushdan qochgandir. Yana shunisini aytishimiz lozimki jazo
otryadlari faqatgina dahshatli tuzilmadan o‘zga narsa emas. Bu tuzilmalarni tuzib urushda ularni o‘zingnikilarga qarshi ishlatish ham aslida vaxshiylikdir.Va bu vaxshiylikni birinchi jaxon urushi davrida ham,ikkinchi jaxon urushi davrida ham barcha xalqlar qo‘llab kelishgan.Biz sovetlar va nemis jangovar jazo otryadlari haqida juda ko‘plab voqealarni eshitganmiz. Bunga tarix guvoh.
Urush va nihoyat o‘z intihosi tomon bormoqda edi. Buni frontdagi vaziyat ham ko‘rsatib turar edi.Muallif buni ham o‘z asarida keltirib o‘tadi. U kashish tilidan shunday hikoya qiladi.
“Nimalar bo‘lganligini xatto hayolingizga ham keltira olmaysiz.Faqat u yerda o‘zi bo‘lgan odamgina buning qandayligini tasavvur qilishi mumkin. Yozda ko‘pchilik urushning nimaligini bildi.Buni tushunishni istamagan ofitserlar ham endi tushunishdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
