I bob. Inflyatsiyani targetlash siyosati

Inflatsiya darajasini pasaytirish va narxlar barqarorligini ta’minlash borasidagi chora-tadbirlarni muvofiqlashtirish bo‘yicha komissiya
TARKIBI
Oldingi tahrirga qarang.

R.A. Gulyamov	—	O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti maslahatchisi, Komissiya rahbari
J.A. Qo‘chqorov	—	O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari — moliya vaziri, Komissiya rahbari o‘rinbosari
M.B. Nurmuratov	—	O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki raisi, Komissiya rahbari o‘rinbosari
O.Z. Nasritdinxo‘jayev	—	O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti maslahatchisi o‘rinbosari
M.P. Olloyorov	—	O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi departamenti rahbari o‘rinbosari
O.A. Hakimov	—	O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi direktori
B.A. Begalov	—	Davlat statistika qo‘mitasi raisi
N.Sh. Sharipov	—	Monopoliyaga qarshi kurashish qo‘mitasi raisi
O.B. Rustamov	—	iqtisodiyot va sanoat vazirining birinchi o‘rinbosari
T.A. Ishmetov	—	moliya vazirining birinchi o‘rinbosari
M.M. Mirzayev	—	Davlat soliq qo‘mitasi raisining birinchi o‘rinbosari
I.I. Norqulov	—	Markaziy bank raisining birinchi o‘rinbosari
A.Y. Haydarov	—	moliya vazirining o‘rinbosari
A.J. Ortiqov	—	O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Makroiqtisodiy tahlil, tarkibiy o‘zgartirishlar, moliya-bank tizimi va xususiy tadbirkorlik masalalari kotibiyati mudiri
Sh.Z. Shukurov	—	Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti direktorining birinchi o‘rinbosari
Lavozimiga ko‘ra	—	Mutaxassislarni xorijda tayyorlash va vatandoshlar bilan muloqot qilish bo‘yicha “El-yurt umidi” jamg‘armasi ijrochi direktori
N. Sirojiddinov	—	Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti professori
Z.T. Parpiyev	—	Toshkentdagi Xalqaro Vestminster universiteti professori
B.S. Hamrayev	—	O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Pul-kredit siyosati departamenti direktori, Komissiya kotibi

XULOSA
Inflyatsiya ( lotincha inflatio - shishish, bo’rtish, taranglashish) – ma’lum davr mobaynida mamlakatda narxlar o’rtacha (umumiy) darajasining barqaror o’sishi, pulning xarid qobiliyatini uzoq muddatli pasayishi. Inflyatsiya bozor iqtisodiyotining asosiy izdan chiqaruvchi omillari jumlasiga kiradi, uning sur’ati qanchalik yuqori bo’lsa, iqtisodiyotga xavfli ta’siri shunchalik katta bo’ladi. Ayniqsa bir iqtisodiy tizimdan ikkinchi bir iqtisodiy tizimga o’tayotgan mamlakatlarda inflyatsiyaning iqtisodiyotga ta’siri ancha xavfli. Chunki, bu davr narxlarning erkinlashuvi va shunga muvofiq ularning umumiy darajasi keskin oshib ketishi bilan bog’liq.
Ammo inflyatsiya davrida barcha tovarlarning narxlari ham oshavermaydi: ayrimlariniki barqaror bo’lib tursa, ba’zilariniki esa tushishi mumkin.
“Inflyatsiya” atamasi ilk bor Shimoliy Amerikada 1861-1865 yillardagi Fuqarolar urushi davrida qo’llanildi. Inflyatsiyaning atamasi muomaladagi qog’oz pul massasining tovarlarning real taklifiga nisbatan haddan ziyod ko’payib ketishi holatini izohlangan. . Ammo inflyatsiyaning bunday tavsifi mukammal emas va uning sabablarini ochib bermaydi. Umuman olganda inflyatsiya pul muomalasi qonunlarining buzilishi shakli sifatida makroiqtisodiy muvozanatning buzilishini, talab va taklif nomutanosibligini anglatadi.
Keynschlar maktabi namoyondalari bunday nomutanosiblikning sababi to’liq bandlik sharoitida talabning haddan ziyod bo’lishida deb bilishadi. Shu sababli ular ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish darajasi past bo’lsa byudjet taqchilligi va qo’shimcha pul chiqarish yo’li bilan xarid qobiliyatini, boshqacha aytganda yalpi talabni ko’paytirish inflyatsiyaga olib kelmaydi deb hisoblashishadi.
Neoklassik yondoshuv tarafdorlari inflyatsiyaning manbai ishlab chiqarishning haddan ziyod o’sishida, ishlab chiqarish xarajatlarining ko’payishida deb bilishadi. Demak keynschilar inflyatsiyaga talab tomonidan, neoklassiklar esa taklif tomonidan yondoshishadi.
Agar iqtisodiyotda tovarlar va xizmatlar massasi yalpi talabga nisbatan sekinroq o’ssa, yoki yalpi talab ko’paygani holda o’zgarmasdan tursa, bu nomutanosiblik narxlar darajasining ko’tarilishi orqali bartaraf etiladi. Oqibatda pul birligining xarid qobiliyati pasayadi va milliy iqtisodiyotning qo’shimcha pul massasiga ehtiyoji paydo bo’ladi.
Inflyatsiya nafaqat pul muomalasining izdan chiqishi, balki butun takror ishlab chiqarish mexanizmining kasali, makroiqtisodiy buzilishlar natijasidir. Narxlarning o’sishi, pul birligi xarid qobiliyatining pasayishidan tashqari inflyatsiya namoyon bo’lishining quyidagi uch belgisi ham bor