I bob gruppa, maydon, algebraik sistemalar haqida



Download 0,95 Mb.
bet4/7
Sana18.07.2022
Hajmi0,95 Mb.
#823365
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Mundarijahalqaaa

=j2(j1(y))=j2(y)=x(j2oj1)oj2=j1; [j2o(j1oj2)](x)=j2o(1(x)))=
=j2(j1(y))=j2(y)=xj2o(j1oj2)= j1
bulardan (j2oj1)oj2=j2o(1oj2) kelib chiqadi. Qolgan mumkin bo‘lgan hollarni ham shu kabi tekshirib ko‘rish mumkin. 20: G da j! Neytral element vazifasini bajaradi. 30: f, va f2 larning har biri o‘z - o‘ziga teskari bo‘ladi.
(j2oj2)(x)= j2(j2)(x)=j2(y)=xj2oj2=j1oj1
(j 2oj 2)(y)=j 2(j 2)(y)=j 2(y)=yj1(y) j 2oj 2=
(j1oj1)(x)=j1(j1(x))=j1(x),(j1oj1)(y)=j1(j1(y))=j1(y)j1oj1=j1
Demak, j1-1=j1j2-1=j 240: j1oj2=j2oj1 ekanligini bevosita tekshirib ko‘rish oson. Demak, (G; 0 , j1) Abel gruppasi ekan.
G gruppa bo‘lsa, (aG) e*a=a. Va a'*a=e tengliklar ham o‘rinli bo‘ladi.
Ta’rif. G gruppa GN bo‘lib, agar N to‘plam G da aniqlangan amalga nisbatan o‘zi gruppa bo‘lsa, u holda N gruppa G gruppaning qism gruppasi deyiladi.
Misol 6. (2Z; + , 0) gruppa (Z; + , 0) gruppaning qismgruppasi bo‘ladi.
Ta’rif. Aytaylik (G1; * ) va (G2; ) gruppalar bo‘lsin.
Agar j:G1G2 - syur’ektiv akslantirish "(a,bÎG) j(a*b)=j(a)j(b) shartni qanoatlantirsa, G1 gruppa G2 gruppaga gomomorf deyiladi,
j- akslantirish esa bu gruppalarning gomomorfizmi deyiladi.
Agar j:G1G2 – biektiv akslantirish bo‘lsa, u holda G1 va G2 gruppalarning gomomorfizmi a ni izomorfizm deyiladi.
Misol. 7. Aytaylik G1=Z, G2={2n::nÎ Z} bo‘lsin, uholda (Z; +, 0), (G2;  , 1) lar gruppalar bo‘ladi.
"(nÎZ) j(n)=2n, j:ZG2 biektiv akslantirish, shu bilan birga , " (n,mÎ Z) j (n+m)=2p+m=2n-2m=j(n)j (m) ekanligidan (Z; + , 0) gruppa {G2;  , 1) gruppaga izomorf. j esa ularning izomorfizmi bo‘ladi.



    1. Algebraik sistema. Algebraik sistemalar gomomrfizmi.

A bo‘sh bo‘lmagan ixtiyoriy to‘plam bo‘lsin.
Ta’rif. Agar A to‘plamda • algebraik amal aniqlangan bo‘lsa (A,) ni algebraik struktura yoki algebraik sistema deyiladi.
Masalan. Z-butun sonlar to‘plamida odatdagi qo‘shish, ayrish, ko‘paytirish amallaridan farqli, ular yordamida Z da  n,meZ, n• m= n+ m — nm, n m= —n —m va boshqa amallarni aniqlash mumkin. Bu holda (Z; +), (Z;-)i (Z; •), (Z; ®), har xil algebraik sistemalarga ega bo‘lamiz.
1-misol. (a,b,c,dR) lar uchun ko‘rinishdagi barcha ikkinchi tartibli kvadratik matritsalar to‘plami E da matritsalarni tengligi, qo‘shish va ko‘paytirish amallarini odatdagicha aniqlaymiz:

Bu holda (E; +; • ) algebraik sistema bo‘lib +; • amallar E da binar algebraik amallar.


Ta’rif. Aytaylik (E; + ) va (E; •) lar algebraik sistema, * va • lar ularning mos binar algebraik amallari bo‘lsin, agar shunday : E F syur’ektiv (biektiv) akslantirish mavjud bo‘lib, a,bE uchun (a*b)-q= (a) (b) shart bajarilsa akslantirishni E ni F ga gomomof (izomorf) akslantirish deyiladi.
2-misol. C={z:z=a+bi, a,bR, i2= -1} hamma kompleks sonlarning to‘plami, R — hamma haqiqiy sonlarning to‘plami bo‘lsin, u holda (S; + ) va (R; + ) algebraik sistemalar bo‘ladi. :SR akslantirishni (zC) z=a+bi, (z)=a ko‘rinishda aniqlasak,  S va R ga gomomorf akslantirish bo‘ladi.
Haqiqatan ham(z1+z2C)z1=a1+b1i,z2=a2+b2i z1+z2=(a1+a2)(b1+b2)i bo‘lib, bu holda ( z1+z2)=(( a1+a2)+( b1+b2)i)= a1+a2 = (a1+b1i)+( a2+b2i)=(z1), (0)=0.
3-misol. (R+;) algebraik sistema (R;+) algebraik sistemaga izomorf.
Haqiqatan ham, (xR+) (x)=lgx tenglik bilan aniqlasak, :R+N biektiv akslantirish. (x,uR+) (xu)=1g(xy)=lgx+lgy= =(x)+ (u), (1)=lg1=0. Demak,  ( R+;) algebraik sistema (R;+) algebraik sistemaga izomorf akslantirish ekan.
Ta’rif. Agar (E,*) algebraik sistema FE va F  bo‘lsa, hamda a,b F uchun a*b  F shart bajarilsa (F,*) algebraik sistema (E,*) algebraik sistemada yopiq deyiladi.



Download 0,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish