I bob. Davlat budjeti va unga tasir etuvchi omillar budjed haqida dastlabki tushuncha

Aktiv
1) pul mablag’lari;
2) xarajatlar;
3) berilgan sudalar;
4) hisob-kitoblar;
5) berilgan mablag’lar.
Passiv
1) daromadlar;
2) olingan sudalar;
3) hisob-kitoblar;
4) olingan mabla’lar;
5) natijalar.
Budjet kamayishi
Budjet kamayishi quyudagim omiilarga bog’liq bo’lishi mumkun;
-ichki qarz
-tashqi qarz
-pulni qadr sizlanishi (inflatsiya)
-eksprtni kamayishi
-xalqaro munosabatlarni yomonlashuvi (urush)
-poraxo’rlik
-YAIM darajashi kamayib , xarajatlarning ko’payishi
Budjetni ko’payishi esa xuddi shu omiilarning aksi bo’lganda ro’ beradi

Budjet ko’payganda
Hozirda budjetimizni kutarish uchun ko’pgina budjetga taluqli qonunlar ishlab chiqilgan . Ular nafaqat ko’paytirib balki budjetimizni taqsimlab va keng qamrovli bo’lishiga imkon beradi.Keng qamrovli bo’ladi deganimda men O’zbekiston Respublikasi Afg’oniston bilan yaxshilanayaotgan aloqalarini misol olishimiz mumkin .
<>
Budjetimiz ko’payganda
-soliqlarni kamayishi(arzonlashishi)
-demokratiyani rivojlanishi
-qashoqlik darajasi kamayishi
-rivojlanish va inovatsiya bo’lishi
-dunyoga tanilish, mashxurlik
-narx muomilasi uzgarishi
-ishlab chiqarish
-O’zbekiston mahsulotlarini dunyoga tanitish
-ish haqi o’zgarishi
Byudjetning mohiyati, har qanday iqtisodiy kategoriya kabi, uning vazifalarida namoyon bo'ladi. Byudjet moliyaviy kategoriya bo'lgani uchun u moliya bilan bir xil funktsiyalarni bajaradi. :

• 
  byudjet fondini (byudjet daromadlarini) shakllantirish;
  
• 
  byudjet fondidan foydalanish (byudjet xarajatlari);
  
• 
  nazorat funktsiyasi.