I bob. Davlat budjeti va unga tasir etuvchi omillar budjed haqida dastlabki tushuncha

BUDJET BO’LIMLARI
Kirim va chiqimlarning majmui , uning faoliyatini tafsiflovchi bo’limlari xisoblanadi.
Talim muassasining qismi hisobovchi bo'linma uchun byudjeting bir turini ajratish zarur:
- meyoriy to’lik byudjet;
-rejaviy budjet;
-amaldagi xo'jalik hisobi byudjeti.
Me'yoriy tuliq budjeti umumta'lim. Muassasasi molya oqimi bir qismini ham qushgan holda kirim va chiqimlarning barcha unsurlarini aks etiradi. Bu budjet buinma faoliyat kursatishi qanchaga tushishi va uning faoliyati qancha daromad keltirishini kursatgan holda talim muassasasi doirasida bo’linmaning ahamiyati iqtisodiy baholash haqida meyoriy tassavur hosil qiladi . Bulinma zarar keltiruvchi bulimlarni saqlash, rivojlantirish, ishlab chiqarishfaoliyati samarasini oshirishirish, tugatish bo’yicha boshqaruv qarori qabul qilishning miqdori negizini barpo qilishga imkon beradi.
Rejaviy budjet navbatdagi o'tishlarining vaqtidagi bulinma kirim va chiqim unsirlarning majmui xisobladi, bu unsurlar uchun bulinma rahbariyatini javobgardir. Bulinma rejaviy byudjeti talim muassasasining muljallanayotgan molyalashbolinmaga budjetdan tashqari mablag’ni ajratish va jalb etish rejasi asosida tuziladi.
Amaldagi hujalik hisobi budjeti bulinma kirim va chiqimlarining unsurlarini kursatadi. Bular uning faoliyatiga bog’lanadi. Unga bevosita bulinmaning o'zida xisob-kitob tashkil etiladi, buning uchun bulinma raxbari masuldir. Xo'jalik hisobidagi budjet to’liq budjetning bir qismi hisoblanadi. Bulinma mustaqilligi kanchalik yuqori darajada, uning moliyaviy ta'minlanganligi tuliq bulsa xujalik xisobidagi budjet to’liq meyoriy budjetga shunchalik yaqin buladi.
Budjetning xar bir turi rejaviy va hisobotga bo'linadi. Rejaviy budjet navbatdagi uzgaruvchi vaqt boshlanishi arafasida resurslar sarfi meyorilarga va manbalar buyicha kelishuv kutilayotgan daromadlarga muljallab tuziladi. Amaldagi byudjet vaqt oraligi oxirida bulinma faoliyati yakunini aks ettiradi va aniq kirim va chikimlarni kursatadi.