I bob. Avtotransport shovqinining shahar muhitiga

1.3.  Avtotransport shovqinining shahar muhitiga ta’siri bo’yicha yurtimizda 

amalga oshirilgan ilmiy-amaliy ishlarni  tahlil qilish. 

 

      O’zbekistonda shovqinga qarshi kurashishga davlat miqyosidagi muammo 

sifatida qaralmoqda. Odam organizmiga shovqin ta’sir etishining oldini olish uchun 

qator tashkiliy, texnik va meditsina tadbirlari ko’riladi. Texnologik uskunalar va 

turli xil transportlarning shovqinini pasaytirish tadbirlari muvaffaqiyatli amalga 

oshirilmoqda, ishlab chiqarish sharoitini sog’lomlashtirish va kishilarning ayniqsa 

tungi paytlarda normal dam olishini ta’minlash bo’yicha kompleks injener-texnik 

va tashkiliy choralar ishlab chiqilmoqda.

 

Shovqinga qarshi kurashish masalalarini hal qilishda sanitariya-

epidemiologiya xizmatining ahamiyati katta. Sanitariya-epidemiologiya xizmati 

turar-joylar, jamoat va sanoat binolarini loyihalash, qurish va ishlatish ustidan 

profilaktik va joriy nazorat olib boradi.

 

Shovqin uni keltirib chiqaruvchi sabablarga qarab turli usul va vositalar 

yordamida pasaytiriladi. Ishlab chiqarishdagi shovqin maxsus shovqin yutuvchi 

vositalar, chunonchi: poydevorlarga amortizatsiyalovchi, tovush o’tkazmaydigan 

va tovush yutuvchi qurilish materiallari ishlatish, tovushni izolyatsiyalovchi 

to’siqlar va yopmalar qo’llanish, qurilish materiallarini to’g’ri tanlab foydalanish, 

mashinalarni izolyatsiyalash (ularni germetiklash) va boshqalar yordamida 

---

25 

 

birmuncha kamaytiriladi. Shovqinga qarshi individual himoya vositalaridan 

foydalanishning ahamiyati ham muhim.

 

Ko’cha shovqiniga qarshi kurashishda:

 



 

aholi ko’p yashaydigan rayonlarni sershovqin transport turi (tramvay, yuk 

avtomashinalari va boshqalar) dan holi qilish;

 



 

tramvay o’rniga trolleybus va avtomobillar ishlatish;

 



 

transport signalini ta’qiqlash;

 



 

yo’l qoplamalarini to’g’ri qurish;

 



 

ko’chalarni to’g’ri planirovkalash;

 



 

sanoat korxonalari, aeroportlar va temir yo’l liniyalarini shahar tashqarisiga 

qurish;

 



 

binolarni tovush o’tkazmaydigan qilib ishlashning hal qiluvchi ahamiyati 

bor.

 

Quyidagi  olimlar  Transportning  shahar  ekologiyasiga  salbiy  ta’sirini 

o’rganganlar:

 

O.Qudratov    Kuchli  keskin  va  uzoq  davom  etadigan  shovqin  inson 

organizmi  uchun  o‘ta  darajada  salbiy  oqibatlarga  olib  kelishi  to‘g‘risida  ilmiy 

izlanishlar olib borgan va bu borada tegishlicha xulosalar taklif etgan.   

R.Xalilov  Toshkent  shahrida  atrof-muhitni  ifloslovchi  manbalardan  ya’ni 

sanoatdan  chiqadigan  gazlarni  atrof-muhitga  ta’sirini  o‘rgangan  undan  to’la  to‘kis 

issiq  iqlim  sharoitida  zavod  fabrikalarni  ta’sir  doirasi  meyoriy  normalarini  ichlab 

chiqqan. Ularning ta’sir doiralarini chegaralab bergan.