I bob. Asosiy kimyoviy tushuncha va qonunlar



Download 1,41 Mb.
bet5/47
Sana23.01.2022
Hajmi1,41 Mb.
#402415
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   47
Bog'liq
-arakssnddmfnfemcom

II BOB. ATOM TUZILISHI.

Mavzu: Atom tuzilishi nazariyasi.

Atom tuzilishi haqidagi dastlabki tushunchalar er.avv. 400 yillarda Demokrit asarlarida uchraydi.

Faqat XVIII asrga kelibgina ingliz olimi J.Dalton atomistik nazariyani yaratadi. Unga ko’ra barcha narsalar atomlardan tuzilgan. Daltonga ko’ra har bir element atomi o’ziga xos o’lcham va massaga ega bo’ladi.

Atomning o’lchami juda kichkina – 10-10m(1Å) atrofida. Uning absolyut massasi ham juda ham kichik mu.b.=1,66∙10-27kg.

1895 yil ingliz olimi Kruks manfiy zaryadlangan nurlarni ochadi va unga katod nurlari deb nom beradi. Yana bir ingliz olimi J.Tomson katod nurlarini magnit maydonidagi harakatini o’rganib, bunday nurlar har qanday moddada mavjudligini asosladi va unga elektron deb nom beradi.

Amerikalik olim Milliken elektronning massasi va zaryadini aniqlaydi.

qe=1,6∙10-19Kl

me=9,11∙10-31kg ya’ni atomning 1/1840 qismiga teng.

1911 yil ingliz olimi Ernest Rezerford atom tuzilishing planetar modelini kashf etadi. Ya’ni u yupqa Au folga olib unga α nurlar oqimini yuboradi. Shunda bu nurlardan barchasi ham to’g’ri o’tib ketavermasdan baz’ilari burilishini, hatto orqaga ham qaytishini kuzatadi.

Planetar modelga ko’ra:






  1. Atom markazida musbat zaryadlangan yadro yotadi.

  2. Yadro atrofida manfiy zaryadli elektron harakat qiladi.

  3. Atom yadrosi o’lchami atomning o’lchamidan ancha kichik. Ya’ni atom o’lchami 10-10m bo’lsa, yadroning o’lchami 10-15m ga teng.

Atom elektroneytral bo’lib, yadro atrofidagi elektronlarning umumiy soni yadroning musbat zaryadiga tengdir. Yadroning musbat zaryadi esa o’z navbatida elementning davriy jadvaldagi tartib raqamiga teng. Buni 1913 yil ingliz fizigi Mozli aniqlagan.

Elektronning massasi juda kichik bo’lganligi uchun atomning asosiy massasi yadroda yig’ilgan. Atom yadrosining musbat zaryadini protonlar tashkil qiladi. Lekin yadroda protonlardan tashqari massaga ega zarrachalar ham bo’lib, ular neytronlar deyiladi. Neytronlarning mavjudligini 1932 yil Chedvik ochgan.



Ta’rif:Atom musbat zaryadli yadro va uning atrofida harakatlanuvchi manfiy zaryadli elektronlardan tuzilgan. Yadro o’z navbatida proton va netronlardan tuzilgan.

Proton va neytronlar soni ayni atomning massasini beradi va nuklonlar deyiladi. Proton, neytron va elektron fundamental zarrachalardir.






Zarracha

Zaryadi, Kl

Nisbiy zaryadi

Nisbiy massasi

p

Proton

+1,6∙10-19

+1

1

n

Neytron

0

0

1

ē

Elektron

-1,6∙10-19

-1

1/1840



Download 1,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish