I-бўлим. Бухгалтерия ҳисоби асослари 1-мавзу. Бухгалтерия ҳисоби, унинг моҳияти ва турлари

6.2. Ишлаб чиқариш ва иш ҳақини ҳужжатларда расмийлаштириш 
Ишлаб чиқариш характери, меҳнатга ҳақ тўлаш тизимини ташкил қилишга қараб, 
корхоналарда қуйидаги дастлабки ҳужжатлар қўлланилади: ишбай ишлар учун наряд; 
йўналиш варағи (картаси); ишлаб чиқариш ҳисоби ведомости; ишни қабул қилиш акти. 
Нарядлар бир марталик ишлаб чиқаришда қўлланилади. Бундан ташқари, бир марталик ва 
йиғма, ҳамда индивидуал ва бригада нарядлари мавжуд. Бир марталик нарядларда смена ёки 
ой давомида бажарилган бир хил ишлар, йиғма нарядларда эса бажарилган ҳар хил ишлар 
кўрсатилиб, ой охирида ёпилади. Корхоналарда, унда маҳсулотлар тайёрлаш цехлар бўйича 
кейинги ишлов бериш йўли билан қисмли (серияли) ҳолда амалга оширилса, у ҳолда ишлаб 
чиқариш ҳисоби учун йўналиш (маршрут) картасидан фойдаланилади. Агар йўналиш 
картаси бўйича бир нечта ишчилар ишлар бажарса, у ҳолда ҳар бир ишчининг йиғилган 
меҳнат ҳақлари ишлаб чиқариш рапортида акс эттирилади. 
Оммавий характерли ишлаб чиқариш корхоналарида, унда ишчилар бир хил операциялар 
бажаришади, уларнинг ишлаб чиқариши ишлаб чиқариш ҳисоби ведомости билан 
расмийлаштирилади. Меҳнатга ҳақ тўлаш аккорд тизимида бригадалар ишлаб чиқариши 
ишни қабул қилиш акти билан расмийлаштирилади. 
Вақтбай меҳнатга ҳақ тўлашни ҳисоблашда асосий ҳужжат бўлиб, иш вақтидан 
фойдаланиш табели ҳисобланади. Бу ҳужжат ишчиларга жойларда бригадирлар, мастерлар 
(усталар), цех ва бўлим бошлиқлари томонидан тўлдирилади. Ишчиларнинг ишга келмаган 
кунлари шифрларда акс эттирилади: касал - “К”, дам олиш - “Д”, таътил – “Т” ва бошқалар. 
Тегишли талабларга биноан расмийлаштирилган дастлабки ҳужжатлар бухгалтерияга 
топширилади, бухгалтер бу ҳужжатларни текшириб, ҳар бир ходимга тегишли бўлган меҳнат 

---

85 
ҳақини ҳисоблаб чиқади ва бу маълумотларни ҳисоблаш марказига топширади ёки 
компютерга киритади. Ҳисобланган меҳнат ҳақи суммаси ходимнинг шахсий (лицевой) 
счётида кўрсатилади.