I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

Tayanch iboralar: 
Morfologiya, o‘simliklar anatomiyasi, gullilar guruhi,
o‘simliklar oilasi,
 
so’ta, boshoq, soyabon,urug’,meva, aleyron donlari,
endosperm, murtak,
meva 

---

28 
po’sti qavatlari, danaklilar, to`qima, urug’cha, qo’shurug’cha, yong’oqsimonlar, 
boshoqsimonlar, ko’saksimonlar,
dukkaklilar,
qo’zoqsimonlar, ho’l meva, rezavor 
Nazorat savollari:
 
1.
Morfologiya degani nimani anglatadi? 
2.
To’pgullilar asosiy necha guruhga bo’linadi va ular qaysilar? 
3.
To’pgullilarning qanday turlarini bilasiz? 
4.
Urug' va meva tushunchalarini tushuntirib bering.
5.
Gulli o`simliklarda urug’lanish jarayoni qanday amalga oshadi? 
6.
Urug'ning yetilishida endosperm va murtak qanday rol’ o’ynaydi?
7.
Morfologik xususiyatlariga ko'ra mevalarning qanday turlari bo’ladi? 
8.
Kungaboqar va masxar urug’lari morfologik xususiyatlariga ko'ra mevalarning 
qaysi turiga mansub? 
9.
Boshoqsimonlar morfologik xususiyatlariga ko'ra boshqa mevalardan qanday 
farq qiladi? 
10.
Urug’larning aleyron donlari deb ataladigan tanachalarida qanday moddalar 
zaxirasi to’planadi? 
1.3.
MOYLI URUG‘ VA MEVALARNING ANATOMIK TUZILISHIGA 
KO‘RA UMUMIY TAVSIFI 
1.3.1.
 
Moyli meva va urug’larni tashkil qiluvchi asosiy 
to`qimalari, ularning miqdoriy nisbati 
Moyli ekinlarning turiga qarab, urug’ning yirik-maydaligi, shakli, rangi va 
boshqa belgilari har xil bo‘ladi. Urug’lar qobiq, endosperm va murtakdan tarkib 
topgan. Endosperm urug’ning asosiy qismi bo‘lib, murtak iste’mol qiladigan oziq 
moddalar zaxirasiga ega. Qobig‘i, tashqi (meva qobig‘i) va ichki (urug‘ qobig‘i) 
qavatli bo‘ladi.
 
Yetilgan urug’ yadro (urug’ning o’zi) va qoplovchi qobiqlardan –meva va 
urug’ yoki faqat urug’ qobig’idan iborat. 
Yig’im-terimdan keyin saqlash va qayta ishlashga keladigan faqat ayrim 
urug’larning meva qobig’i saqlanib qoladi. Bunday urug’larning urug’ qobig’i 

---

29 
to’qimalari yupqa va chidamsiz bo’ladi. Moyli urug’larning urug’ qobig’i asosan 
mustahkam, yaxshi rivojlangan, meva qobig’i esa yorilib saqlanib qolmaydi. 
Urug’larda