I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

3.1.Bozorlar va raqobat 

 

Talab va taklif  tushunchalari odamlarning o`zini tutishiga va ularning o`zaro 

ta’siriga taalluqlidir. Sotuvchi va xaridorlarni o`zini tutushini muhokama qilishdan 

avval biz bozor va raqobatchilik iboralarini chuqur o`rganib chiqishimiz shart. 

 

Bozor nima? 

 

Bozor  –  bu  muayyan  tovar  yoki  xizmatlarni  xarid  qiluvchilar  va  sotuvchilar 

guruhidir.  Bir  guruh  xaridorlar  tovarga  talab  miqdorini  belgilaydi  va  bir  guruh 

sotuvchilar tovar taklifini belgilab beradi. 

                                                           

5

Ushbu bob G. Menkyuning “Mikroiqtisodiyot tamoyillari” (N. Gregory Mankiw “Principles of Microeconomics” 7 e.) 

kitobining IV bobi asosida tayyorlangan

.  

65-88 bet

 

BOB 

II

 QISM    

Bozorlar qanday ishlaydi

 

---

 

30 

Bozor  ko`p  shaklga  egadir.  Ayrim  hollarda  ular,  masalan,  ko`plab  qishloq 

xo`jaligi mahsulotlari bozorlarida yuqori darajada tashkil etilgan bo`ladi.  Bunday 

bozorlarda sotuvchi va xaridor muayyan  vaqt va muayyan joyda uchrashadilar va 

kim-oshdi savdosida narxlar belgilanadi. 

Ammo  ko`pincha  bozorlar  kerakli  darajada  tashkil  etilgan  bo`lmaydi. 

Masalan, muayyan bir shaharda muzqaymoq savdosini ko`rib chiqaylik. Xaridorlar 

muayyan bir joyda uchrashmaydilar. Sotuvchilar har­xil joyda bo`ladilar va har-xil 

tovarni  taklif  qiladilar.  Bu  yerda  kim-oshdi  savdosi  bo`lmaydi.  Har  bir  sotuvchi 

o`zi  narxni  belgilaydi  va  xaridor  qanaqa  va  qayerda  muzqaymoq  olishni  o`zi  hal 

qiladi.  Shunga  qaramay,  bu  holda  ham  sotuvchi  va  xaridor  o`zaro  bog’langan. 

Muzqaymoq 

xaridorlari 

ko`p 

sotuvchilar 

ichidan 

o`zining 

ehtiyojini 

qoniqtiradiganini  tanlaydilar,  sotuvchilar  esa  o`z  o`rnida  yaxshi  savdo  uchun 

xaridorlarni qiziqtirishga harakat qiladilar. Shunday qilib, qandaydir tashkilotchilik 

mavjud bo`lmasligiga qaramay, bozorni sotuvchi va xaridor shakllantiradi.