Házirgi qaraqalpaq ádebiyatı hám ádebiy process 1-tema: Kirisiw, házirgi qaraqalpaq ádebiyatı pániniń maqseti hám wazıypaları

Maman biy ápsanası

 
roman trilogiyasınıń birinshi kitabı. Bul romanda qaraqalpaqlardıń 
ómiriniń Jańadárya boyındaǵı dáwiri hám Xorezmge kóship keliwi, jáne bul jerdegi dáslepki 
kunleri súwretlenedi. Romanda qaraqalpaqlardıń Rossiyaǵa erkin qosılıwı ushın gúreslerine keń 
orın berilgen. Jańa dárya boyında jasap atırǵan qaraqalpaqlardıń Qazaqlardıń kishi júziniń xanı 
Abılqayırdıń qol astında boladı. Abılqayır baqlaw hám basqarıw ushın olardıń ústine Ǵayıp 
degen kisini yarım xan etip qoyadı. Qaraqalpaqlar Abılqayırǵa kóp salǵırtlar tólep azaplar 
kóredi. Qaraqalpaq urıwlarınıń basshı biyleri bul azaptan qutılıwdıń jolların izlestire baslaydı. 
Olar Buxara xanlıǵınıń qol astına hám basqa jaqlarǵa tarap ketken qaraqalpaqlardı birlestirip 
kúshli xalıq bolıwdı maqset etedi. Romannıń birinshi kitabında tiykarǵı oray XVIII ásirdegi 
qaraqalpaq batırı Maman biydiy tariyxıy háreketi turadı. 1723-jılı avgustta qaraqalpaq elshileri 
patsha Rossiyasına qosılıw niyetinde Peterburgqa baradı. Bul elshilerdi jas Maman basqarıp 
baradı. Romannıń syujeti júdá kóp planlı. Syujettiń tiykarǵı jolı Maman biy átirapında 
rawajlansa, onıń geypara tarawları Abılqayır, Murat shayıq, Amanlıq, Irısqul biy, Esengeldi, 
Ayǵara biy h.t.basqalardıń háreketleri menen tıǵız baylanıslı. Biraq, olardıń hámmesi Maman biy 
obrazınıń átirapında bolıp ótedi.

Baxıtsızlar

romanı. 
Trilogiyanıń ekinshi kitabı- 

Baxıtsızlar

romanı. Bul romannıń 
syujeti tiykarında XVIII-XIX ásirdegi qaraqalpaqlardıń Xiywa xanınıń qol astına tolıq ótiwi 
turadı. Bunda tiykarınan qaraqalpaq xalqınıń XIX ásirdiń birinshi yarımında siyasiy-jámiyetlik 
ómir súwretlenedi. Roman syujetiniń orayında xalqımızdıń tariyxındaǵı belgili adam-Aydos biy 
turadı. Bul adam tuwralı tariyxımızda eki túrli túsinik bar. Biringshisi, xalıq maydanında Aydos 
biy hámel ushın eki inisi Begis penen Mırjıqtı óltirip, jawız adam sıpatında súwretlenedi. Al XIX 
ásirde jasaǵan xalqımızdıń ataqlı shayırı Berdaq óziniń 

Aydos biy

shıǵarmasında Aydostı 
hámelparaz biraq mártligi, batırlıǵı bar adam sıpatında súwretleydi. 
T.Qayıpbergenov 

Baxıtsızlar

romanınıń tiykarın dúziwde búgingi tariyx iliminiń 
jetiskenliklerine súyenedi hám shıǵarmanıń syujetin qurıwda, qaharmanlar obrazın jasawda avtor 
úlken xızmet atqaradı.