Huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi

o” va “u” tarzida talaffuz etiladi va yoziladi. 

Asosan,  oʻzlashma  soʻzlarda: 

Duxturlikka  xavasim  keladi… 

(Buxoro  shevasi); 

     

…

duxturlar kurashmoqda…

 (Qashqadaryo shevasi); 

Tahlil  xulosasi  qiyosiy-chogʻishtirish  metodiga  asoslangan  boʻlib,  ikki  hudud 

shevasiga  oid  noadabiy  unli  tovushlarning  oʻxshash  va  farqli  jihatlari  amaliy 

asoslangan.  

Demak,  yuqoridagidek  tahlil  har  bir  hududga  doir  noadabiy  unli  tovushlarning 

xususiyat katalogi tashkil etilishda asos sifatida xizmat qiladi.  

Tovush tushishi

67%

Tovush 

almashinishi

30%

Tovush ortishi

3%

---

20 

 

3.2.2.  “Shaxsiy  yozishmalarda  qoʻllangan  noadabiy  undosh  tovushlarning 

hududiy xususiyatlari” qismida Oʻzbekiston Respublikasida 2008-yilda yuz bergan 

odam  oʻgʻirlash  holatlaridan  biri  lingvistik  va  dialektologik  tahlilga  tortiladi. 

Mashhur tadbirkorning hayotiga oid jinoyat turi haqida soʻz boradi. Tadbirkorning 

juda  katta  moliyaviy  bazasi  mavjud  boʻlib,  Oʻzbekistondan  tashqari  xorijiy 

davlatlarda ham koʻplab mol-mulki boʻlgan. Tadbirkorning ismini shartli ravishda 

R.  deb  belgilanadi.  Uning  M.  ismli  oʻgʻli  boʻlib,  2007-yilda  tavallud  topgan.  Pul 

undirish  maqsadida  M.  ismli  20  oylik  bolasini  mart  oyi  boshida  bogʻchadan 

oʻgʻirlashgan. Bola oʻgʻirlangan kunidan boshlab 1-martdan 2-aprelgacha oʻgʻrilar 

SMS  orqali  7  ta  xabar  joʻnatishgan.  Bir  necha  kundan  soʻng  uyi  atrofidagi 

maydondan  bolaning  jasadi  topilgan.  Joʻnatilgan  yozishmalar  82  soʻzda  noadabiy 

unsur mavjud va 5 ta noadabiy leksik unsur ishtirok etgan. 

 

Matnda  adabiy  me’yorga  zid  boʻlgan  quyidagi  soʻzlar  mavjud: 

qogʻoz,  qippoʻy, 

birokkundan,  sanga,  keraligini,  utirma,  boʻmasa,  yaxshili,  ugʻling,  pulli, 

berganindan, ugʻlini, anuni, qippoʻy, uzim, sanga, bir gapini aytaman.