Huquqshunoslik

Jinoyatda ishtirokchilik

Ikki yoki undan ortiq shaxsning qasddan jinoyat etishda birgalashib qatnashishi ishtirokchilik deb topiladi (JK, 27-modda).

Obyektiv tomondan ishtirokchilik: 1) ikki yoki undan ortiq shaxslarning mavjudligi; 2) birlikdagi ishtiroki bilan tavsiflanadi.

Subyektiv tomondan ishtirokchilik: 1) qasddan ayb shaklining mavjudligi; 2) o‘zaro axborot almashuv (bil- ganlik) bilan izohlanadi (JKga sharhlar, 47-bet).

Jinoyat qonunchiligida to‘rt turdagi ishtirokchilar ko‘rsatilgan. Bular — bajaruvchi, tashkilotchi, dalolatchi va yordamchilar.

1. 
   Jinoyatning bajaruvchisi deb: 1) jinoyatni bevo- sita to‘la yoki qisman sodir etgan shaxslar; 2) jinoyat- ni bevosita sodir etmagan, biroq sodir etish uchun boshqa, jinoyat qonuniga ko‘ra javobgarlikka tortil- maydigan shaxslardan foydalanganlarga aytiladi.
   

Subyektiv tomondan bajaruvchining qilmishi ha- misha qasddan hisoblanadi.

2. 
   Sharhlanayotgan moddadagi «tashkilotchi» tushun- chasiga quyidagi faoliyat shakllari mansubdir. Bular: 1) ji- noyatni sodir etishga tayyorgarlik uchun rahbarlik qilish;
   

2. 
   jinoyatni sodir etishga rahbarlik qilish kabilar.
   

D. Dalolatchilik o‘zga shaxsni jinoyatni sodir etishga undash yoki jinoiy faoliyatda qatnashishga qiziqtirishda ifodalanadi.

VII b o b. Jinoyat huquqi

131

E. Yordamchi deb, jinoyatni sodir etishga ko‘mak- lashgan shaxsga aytiladi.

Subyektiv jihatdan tashkilotchi va dalolatchilarning faoliyati to‘g‘ri va egri qasd bilan sodir etiladi.

Ishtirokchilikka muayyan shaklni bag‘ishlaydigan belgilar obyektiv va subyektiv tomonni ta’riflagani bois ishtirokchilik shakllarini tasniflash asosiga obyektiv va subyektiv mezonlar qo‘yilgan bo‘ladi.