Huquqshunoslik

Ish vaqti, dam olish vaqti, mehnatga haq to‘lash

Xodim mehnat shartnomasi shartlariga muvofiq o‘z mehnat vazifalarini bajarishi lozim bo‘lgan vaqt ish vaqti hisoblanadi.

Respublikamizda haftasiga qirq soatlik normal ish vaqti qonunlashtirilgan. Ish vaqti: normal — haftasiga 40 soat;

16 yoshdan 18 yoshga to‘lmaganlar uchun haftasiga qisqartirilgan 36 soat; 15 yoshdan 16 yoshga to‘lmagan- larga haftasiga 24 soat. Qonunda nazarda tutilgan hollar ham mavjud: nogironlar, o‘qituvchilar, shifokorlar, yosh bolali ayollar va boshqa xodimlarga ham qisqartirilgan ish vaqti qo‘llanadi.

Masalan, O‘zbekiston Respublikasining 1999-yil 14- aprelda qabul qilingan qonuniga asosan uch yoshga to‘lmagan bolalari bor, budjet hisobidan ishlayotgan ayol- larga ish vaqtining haftasiga o‘ttiz besh soatdan oshmaydi- gan qisqartirilgan muddati belgilangan.

Xodim bilan ish beruvchi o‘rtasidagi kelishuvga bi- noan ishga qabul qilish chog‘ida ham, keyinchalik ham to‘liqsiz ish kuni yoki to‘liqsiz ish haftasi belgilab qo‘yi- lishi mumkin.

⁸⁸ Huquqshunoslik

Homilador ayolning, o‘n to‘rt yoshga to‘lmagan bo- lasi (o‘n olti yoshga to‘lmagan nogiron bolasi) bor ayol- ning, shu jumladan, homiyligida shunday bolasi bor ayolning yoki oilaning betob a’zosini parvarish qilish bi- lan band bo‘lgan shaxsning iltimosiga ko‘ra ish beruvchi tibbiy xulosaga muvofiq ularga to‘liqsiz ish kuni yoki to‘liqsiz ish haftasi belgilashga majburdir.

Tungi ish vaqti turlari ham bor. Soat 22.00 dan to soat 6.00 gacha bo‘lgan vaqt tungi vaqt deb hisoblanadi.

Xodim uchun belgilangan kundalik ish muddatidan tashqari ishlash ish vaqtidan tashqari ish deb hisoblana- di. Bu vaqtda ish bajarish xodimning roziligi bilan amal- ga oshiriladi. Nogironlar, homilador ayollar, o‘n sakkiz yoshga to‘lmaganlar ish vaqtidan tashqari ishlashga jalb etilmaydi. Ish vaqtidan tashqari ishlashning bir yillik soat hajmi 120 soatdan ortiq bo‘lmasligi lozim. Bunday chegaralashning sababi xodimning sog‘lig‘i, ish unum- dorligining pasayib ketmasligi uchun qaratilgan.