Хudoynazarova sayyora ravshanovnaning “Boshlang’ich sinf o’quvchilarining jismoniy sifatlarini tarbiyalashning nazariy va amaliy asoslari”

Умумий ўрта таълимда бошланғич синф ўқувчилари жисмоний тарбия шакли ва мазмуни

Ўқувчилар жисмоний тарбиясининг асосий шакллари ва мазмуни, машгғулот формалари ўқувчилар жисмоний тарбиясининг машғулотлари мактабда ўқув ишлари, синфдан ташқари ишлар жисмоний тарбиянинг соғломлаштириш тадбирлари, мактабдан ташқари муассасаларда ва оилада қуйидаги шакллардан: «жисмоний тарбия дарси», «дарсгача гимнастика», «жисмоний тарбия дақиқалари», «катта танаффусдаги уйиштирилган ўйинлар», «спорт кўнгил очишлари (вақт ўтказиш учун)», «узайтирилган кунли мактаблардаги жисмоний маданият машғулотлари», «спорт сектсиялари», «байрамлар, мусобақалар», «қувноқлар ва зукколар» учрашувлари, «саломатлик куни» ва ҳ.қ. Ўндан ортиқ ҳил синфдан ташқари ишлар тарзида ташкилланади.

Мактабдан ташқари муассасаларда жисмоний тарбия: Болалар ва усмирлар спорт мактаблари, спорт иншоотлари, сузиш ҳавзалари, истироҳат боғлари, маданият уйлари, маданият саройлари қошидаги спорт секциялари, жисмоний тарбия кружоклари, маҳалла фуқоралари йиғини томонидан йўлга қўйилаётган болалар спорт сексиялари ва бошқалар тарзида ташкил этилади. Умумий ўрта таълимнинг бошланғич синиф ўқувчиларини жисмоний имкониятларига қараб мактабда ташкил этилган спорт куружокларига ажратиб олиниб, турли ёшдагилар учун мунтазам равишда мутахасислар томонидан жисмоний маданиятнинг машғулот шакиллари олиб борилади.
Оилада жисмоний тарбия уй шаройитида, дарс тайёрлаш пайтидаги физкул минутлари, жисмоний тарбиядан уйга берилган вазифаларни бажариш, спорт характеридаги машқлар, оилавий саёҳатлар ва жисмоний машқлар билан мустақил шуғулланиш машғулотлари, ўйинлар, тренировкалар шакилида уйиштирилади.
Жисмоний маданият бўйича синфдан ташқари ишлар шакили ва мазмуни: Синфдан ташқари вақтда ўтказиладиган жисмоний машқлар билан шуғулланиш машғулотлари, спорт хамда соғломлаштириш тадбирларини синфдан ташқари ишлар деб аташ қабул қилинган.
Синфдан ташқари ишларнинг асосий мақсади ва вазифалари - соғлом турмуш тарзига интилишни тарбиялаш ва ривожлантириш, муносиб оила сохиби бўлиш истагини шакиллантириш. Синфдан ташқари тарбиявий ишлар ўқувчиларнинг қизиқиш, хохиш ва истакларига суянган холда уларнинг дарсдан бўш вақтларида ўқув тарбия жараёнини тўлдириш. Синфдан ташқари жисмоний тарбиянинг шакиллари ўқувчиларнинг ижодий қобилиятларини, ташаббускорлигини оширишга имконият яратади. Синфдан ташқари ишларнинг ўзига хослиги шундаки тўгарак, кулуб дастурларнинг ранг – баранглигига, улардаги янгиликлар ўқувчи ёшларни шахс сифатида шакиллантириш учун янги имкониятлар яратади.
Ўзаро ўрганиш ва билим олишни ташкил этиш жисмоний тарбия машғулотлари синфдан ташқари вазиятларда ҳам заруриятларга айланса ўқувчилар олган билимларни хар кунги одатга айлантиради. Енг ахамиятли томони шундаки, бу машғулотлар ва тадбирлар ўқувчиларнинг қизиқишига қараб кўнгилли равишда уларнинг хохишлари асосида тузилади ва бошқарув уларнинг қўлига берилади. Жисмоний соғломлаштириш машғулотлари турмуш тарзини асосий қисми миллат саломатлигини таьминлашга қаратилган. Шуни эсда сақлаш керакки ўқувчиларнинг ўзларига мақул бўлган спорт сексияларига доим қатнашиши, мусобоқаларда иштирок этиши спортнинг юқори поғоналари сари қўйилган илк мақсадли қадамдир. Дарсдан ва мактабдан ташқари жисмоний тарбия ва спортга доир ишларнинг сифати болалар ва ўсмирлар спорт мактабларига иқтидорли ўқувчиларни кўпроқ жалб қилишга боғлиқ бу эса республикамиз спортини келажагини хам белгилайди. Синфдан ташқари жисмоний маданиятни соғломлаштириш фаолиятини яна бир, жихати мактаб, оила, жамият ташкилотларининг ўз аро хамжихатликда ишлаши тизимини ташкил этишдир. Бу сохада “соғломжон, полвонжон ”спорт фестивали, “қувноқ стартлар” ўйини, ўқувчиларнинг умид” нихоллар”га кенг ўрин бериш керак.
Педагоглар, оила, ўқувчилар ва ота-оналарнинг ўз аро хамкорлиги иш сифатини янада яхшилайдиган жисмоний тарбияни, соғлом хаёт тарзини ёшларни кундалик хаётига тадбиқ этадиган мухим воситалардир.