Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

4 -§.  Parlamentlararo  hamkorlik  va  Birlashgan  Millatlar  Tashkiloti
Parlam entlararo  tashkilotlar  zam on  talabi  darajasida  rivojlanishi 
uchun  xalqaro  parlamentlararo  hamkorlikning  kelajagiga  nazar tashla- 
gan holda faoliyat shakllari va sonini ko'paytirib,  parlamentlararo tashki­
lotlarning  harakat  vositalari  va vakolatlarini  kengaytirishi  talab  etiladi.
BMT zamonaviy  xalqaro  hamkorlik  markazi  hisoblanadi.  BMTning 
parlamentlararo hamkorlik bilan bog'liq faoliyati borgan sari katta ahami­
yat  kasb  etmoqda.  1996-yilda  Birlashgan  M illatlar  Tashkiloti  va  Par­
lamentlararo Ittifoqining hamkorligi to'g'risidagi kelishuvga qo'l qo'yildi1. 
Ushbu  kelishuv  m azkur  ikki  tashkilot  o'rtasida  samarali  m unosabat­
lam ing  poydevoridir.  BMT  Bosh  kotibi  yuqoridagi  kelishuvga  asosan, 
har yili  Bosh Assambleyaga  Birlashgan  Millatlar Tashkiloti va  Parlament­
lararo  Ittifoq  o'rtasidagi  m unosabatlam ing  turli  jihatlari  to'g'risidagi 
m a’ruzani  taqdim  etadi,  Bosh  Assambleya  har bir sessiyasi  kun tartibiga 
esa «Birlashgan  Millatlar Tashkiloti va  Parlamentlararo  Ittifoq o'rtasidagi 
hamkorlik»  deb  nomlanuvchi  masalani  q o'yadi2.
BMT  Bosh  Assambleyasida  qatnashish  uchun  ko'pgina  parlament- 
larning a ’zolari  ishtirokidagi  yillik  parlam entlararo  majlislar odat  bo'lib 
qolgan hamda dunyo parlamentlari a’zolari tomonidan  BMTning maqsadi 
va  faoliyati  metodlari  to'g'risida  mukammal  m a’lumotlar  beradi,  ayni 
paytda  BMTga  dunyo  parlamentariylari  fikr-mulohazalarini  tushunib 
yetishga  ko'maklashadi.  Bosh  Assambleya  har yili  Parlamentlararo  Itti­
foq tom onidan  BMTning o 'ta zarur tadbirlari  borasida  parlament  struk- 
turali  tom onidan  qo'shiladigan  hissa  masalalarini  ko'rib  chiqadi.
BMTning  ming  yillik  Assambleyasi  m unosabati  bilan  Bosh  Assam­
bleya  zalida  2002-yilning  30— 1-sentabr  kunlari  o'tkazilgan  Milliy  par­
lam entlar  raislarining  birinchi  konferensiyasi  ming  yillik  Sammitini 
o'tkazishning birinchi  bosqichi  bo'ldi.  Konferensiyada  138  ta  davlatdan 
150 ga yaqin raislar va  mingga yaqin parlam ent  a'zolari qatnashdi.  Kon­
ferensiya  «Uchinchi  ming  yillik  bo'sag'asida  xalqaro  hamkorlikni  par- 
lamentcha tushunish»  deb  nomlanuvchi  Deklaratsiya qabul  qilindi,  unda
1 
Q;ir;uig: Док.  A/51/402,  приложение.
Qarang: Док.  А /  RES/54/12.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

milliy  parlam entlam ing  raislari  xalqaro  hamkorlikka  sodiqlikni  bu  yer­
da  BMT  katta  rol  o'ynashni  va  BM Tni  samarali  yalpi  hamkorlikning 
asosi  bo'lib  qolishini  hamda  parlam entlarni  xalqaro  munosabatlarda, 
xususan  BMT tizimi  faoliyatida  faolroq  qatnashish  lozimligini  ta ’kidlab 
0‘tdilar1.
2000-yil  o'tkazilgan  ming yillik  Sam m itida «ВМТ bilan  parlam ent­
lararo ittifoq tashkiloti orqali  milliy parlam entlar o'rtasida tinchlik, xavf­
sizlik,  iqtisodiy  va  ijtimoiy  rivojlanish,  xalqaro  huquq  va  inson  huquq­
lari,  demokratiya  va  gender  masalalari  bo'yicha  munosabatlarni  m us­
tahkamlash»  to'g'risidagi  qaror  qabul  qilindi2.
BMT  o'zining  faoliyatida  parlam entlararo  ittifoq  orqali  milliy  p a r­
lam entlar bilan  aloqalami  mustahkamlashga  xohish  bildirmoqda.  Bosh 
Assambleya  Parlam entlararo  Ittifoqning  milliy  parlam entlarni  vakili 
bo'lmish  xalqaro  tashkilot  sifatidagi  m aqom ini  tan  olmoqda3.  Bundan 
tashqari bu  tashkilotning davlatlararo  maqomga egaligi  ham  e’tiro f etil- 
moqda4.  Yuqoridagi  fikrlardan  kelib  chiqib  parlamentlararo  ittifoqqa 
BMT  Bosh  Assambleyasidagi  kuzatuvchi  maqomi  berildi5.
Parlam entlararo  Ittifoqning  B M T  Bosh  Assambleyasidagi  yangi 
maqomi  zamonamizning  dolzarb  m uam m olari  bo'lmish  tinchlik,  xavf­
sizlik,  ijtimoiy  va  iqtisodiy  rivojlanish,  inson  huquqlari  gender  m uam - 
molarini  hal  etishda  faolroq  qatnashishga  imkon  yaratadi.  Parlam ent­
lararo  Ittifoqning  BMTning  Nizom i,  prinsiplari  va  maqsadlarini  to 'liq  
tan  oladi  ham da  BMTning  yazifalarini  muvafaqqiyatli  amalga  oshiri- 
shiga  ko'maklashadi.