Hozirgi o’zbek

Жуфт ва такрорий сўзлар. Икки сўзнинг ўзаро тенг боғланишидан ҳамда бир сўзнинг такрорланишидан ҳосил бўлган сўзлар жуфт ва такрорий сўзлар дейилади: ота-она, ака-ука, катта-кичик, у-бу, узун-узун, сават-сават.
Жуфт сўзлар қуйидагича ҳосил бўлади:

1. 
   Қисмлари ўзаро маънодош (синоним) бўлган сўзларнинг бирикувидан: бахт-саодат, орзу-ҳавас, завқ-шавқ, куч-қудрат, якка-ягона.
   
2. 
   Маъноси жиҳатидан бир-бирига яқин бўлган сўзлардан: ота-она, ака-ука, опа-сингил, қозон-товоқ, эгри-бугри.
   
3. 
   Маъноси бир-бирига зид бўлган сўзлардан: катта-кичик, яхши-ёмон, оқ-қора, паст-баланд, узун-қисқа.
   
4. 
   Сўзларни такрорлаш орқали: катта-катта, тез-тез, узун-узун, чой-пой, дон-дун.
   

Жуфт ва такрорий сўзлар орасига чизиқча қўйиб ёзилади. Жуфт сўзлар орасига -у, -ю юкламалари келса, улар биринчи сўздан чизиқча билан ажратиб ёзилади: yaxshi-yu yomon, oq-u qora.
Жуфт сўзлар таркиби жиҳатидан қуйидагича:

1. 
   Жуфт сўзларнинг ҳар иккала қисми мустақил маъноли сўзлардан ташкил топади: ака-ука, қозон-товоқ, ур-йиқит.
   
2. 
   Жуфт сўзларнинг биринчи қисми мустақил маъно билдиради, иккинчи қисми маъно билдирмайди: темир-терсак, йиғи-сиғи, ҳаёт-мамот, латта-путта.
   
3. 
   Жуфт сўзларнинг ҳар иккала қисми ҳам алоҳида ҳолда маъно ифодаламайди: ғала-ғовур, икир-чикир, ували-жували, алғоа-далғов, лаш-луш.
   

Айрим жуфт сўзларда маъно умумлашган бўлади: ота-она, кеча-кундуз, паст-баланд, қозон-товоқ, қўл-оёқ.
Айрим жуфт сўзлар таркибидаги биринчи сўз бутунликни, иккинчи сўз эса унинг қисмини ифодалайди: тоғ-тош, гап-сўз.
Жуфт сўзларнинг баъзиларида таркибидаги сўзларни ўрнини алмаштириб қўллаш мумкин: аста-секин (секин-аста), паст-баланд (баланд-паст).
Такрорий сўзлар ҳам тузилиши жиҳатидан жуфт сўзларга мансуб бўлиб, улар сўзларнинг айнан такрорланишидан: узун-узун, катта-катта, сават-сават, айта-айта, шунингдек, иккинчи сўзнинг айрим товуш ўзгариши асосида такрорланишдан ҳосил бўлади: мева-чева, дон-дун, нон-пон, чой-пой. Бу типдаги такрорий сўзларда маъно кенгайиб кўплик ифодаланади. Масалан, нон-пон, «нон ва яна бошқа нарсалар» маъносида қўлланилади.