Hozirgi o’zbek

Тусланадиган равишдошлар: -б (-иб), -а, (-й) қўшимчалари билан ясалиб, шахс-сон қўшимчаларини олади: кўрибман,

Тусланмайдиган равишдошлар: -гач (-кач, -қач), -гани (-кани, -қани), -гунча (-кунча, -қунча) қўшимчалари билан ясалиб шахс-сон қўшимчаларини олмайди: боргач, келгани, ёзгунча каби.

Равишдошлар замон маъносига кўра уч хил:

1. 
   Ўтган замон равишдошлари: -б (-иб), -гач, (-кач, -қач) қўшимчалари билан ясалади: бориб эди, олгач (қайтди), боргач (кутди) каби.
   
2. 
   Ҳозирги замон равишдошлари: -а (-й) қўшимчалари билан ясалади: кула-кула, ўйлай-ўйлай.
   
3. 
   Келаси замон равишдошлари: -гани (-кани, -қани), -гунча (-кунча, -қунча) қўшимчалари била ясалади: боргани, келгунча каби. Равишдошларнинг бўлишсиз шакли асосан -ма қўшимчаси билан ҳосил бўлади: ўқиб-ўқимай, кула-кула-кулмай, боргани учун - бормагани учун, боргач-бормагач каби. -б (-иб) қўшимчали равишдош -роқ қўшимчасини олиб қўлланилиши мумкин: кечикиброқ, ўйлаброқ (гапирмоқ) каби.
   

Равишдошнинг -б (-иб) қўшимчаси ўтмишда -бон (-ибон): борибон, келибон -гани қўшимчаси -гали: кўргали, юргали шаклларида қўлланилган.
-б (-иб), -а (-й) қўшимчали равишдошлар асосан такрорланиб қўлланилади: бориб-бориб, кула-кула каби -б (-иб) шакли якка ҳолда ҳам қўлланилади, кулиб гапирди каби.
-б (-иб), -а (-й) қўшимчали равишдошлар етакчи феъл билан кўмакчи феълни боғлайди: айта олди, гапириб берди каби.
Сифатдош. Предметнинг белгиси бўлган ҳаракатни билдириб, гапда асосан сифатловчи-аниқловчи вазифасида келадиган феъл шаклидир. Сифатдошлар феълнинг сифатга яқин шакли. Шунинг учун сифат сингари отга боғланиб келади: ўқиган бола, бўлар иш.
Сифатдошлар феълга хос қуйидаги хусусиятларга эга:
а) барча феъллар сингари ўтимли-ўтимсиз, бўлишли-бўлишсиз, замон маъноларига эга: ўқиган-ўтимли, бўлишли, ўтган замон;
б) сифатдошлар тусланади: борганман, боргансан.
Сифатдошлар отлашганда от сингари келишик, эгалик қўшимчаларини олади ва гапда от бажарадиган вазифаларни бажаради. Кўпни ёмонлаган кўмувсиз қолар (эга), Бўлинганни бўри ер (тўлдирувчи).
Сифатдошлар қуйидаги қўшимчалар билан ясалади: