Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Этиологияси ва патогенези.
Қ и зи л ю ги ри кн и келтириб ч и - 
қарувчи ом иллар охиригача тўла ўрганилм аган. С треп тококк ли
т е о р и я қ и зи л ю ги р и кн и к л и н и к т е к ш и р и ш ж ар аён и д а асос- 
лаш га сабаб бўлиш и м ум ки н , чунки ф о кал и н ф е к ц и я ўчоғи 
(тон зи л л и т, кар и есл и , асоратли ти ш л ар , гай м ори т, ад н ек си т 
ва б ош қалар) олиб таш лангач, о ғр и қ қисм ан пасаяди ёки бу- 
тунлай йўқолади. Ҳ озирги кунга келиб, қи зи л ю гири к генези- 
д а гиперергик им мун ҳолатнинг, аутоим мун к асал л и к н и н г асо­
рати сиф атида юзага келиш и ҳеч ким да шубҳа туғдирмай қўйди. 
K lem perer (1941) ўткир қизил ю гирикда бириктирувчи тўқим а- 
н и н г ф и бри н ои д л и д еген ер ац и яси н и кузатади. Бу гистологик 
ж иҳатдан гиперергик ж араён н и н г бир белгиси саналади. 1948 
йилда Hargroves, 1968 йилда Baart de la F aille-Kuypeг қизил ю ги­
ри к ҳуж айраси ҳосил бўлиш и ф ен о м ен и д а базал м ем бранада 
тўғридан-тўғри Р И Ф усулида IgG кар аш и н и ан и к д аш ган , бу 
қ и зи л ю г и р и к н и н г п а т о ге н е зи д а ги а у то и м м у н м е х а н и зм н и
кўрсатиш асосидаги таш хиш лаш тести саналади. Қ и зи л ю гирик­
н и н г аллергик патогенезида гидролизин дори воситасининг аҳа- 
м ияти а н и кд ан д и , агар сабабчи ом ил б артараф қи л и н са, к а ­
саллик белгилари тезда йўқолади.
Ю қорида ай ти л ган л ар асосида ш уни таъ ки д л аш м у м к и н ­
к и , уш бу касал л и к аутоим м ун м еханизм га теги ш л и турли ин- 
ф ек ц и ял и ва и н ф ек ц и я си з агентларга нисб атан организм сен - 
си б и л и зац и яси н и ош и б к ети ш и деб баҳоланади. Қ уёш нурла- 
ри га тер и с е зги р л и ги н и н г о ш и б к е ти ш и , су рун кал и и н ф е к ­
ц и я ва п е р и ф е р и к том и рл ар т и зи м и л а б и л л и ги , қи зи л ю ги­
р и к н и н г р и в о ж л а н и ш и учун х а в ф с о л а д и г а н о м и л л а р д и р . 
К ўп ч и ли к б ем орларда қуёш нури ёруғлиги остида тўғридан- 
тўғри реакц и я кузатилиб, тош м ал ар пайдо бўлади. Б ош қа тур- 
даги хавф солувчи ом илларга ф окал и н ф ек ц и я , с о в у қ қотиш
ва ш и кастл ан и ш киради.