‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi u. Dalaboyev vektor va tenzor



Download 4,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet66/90
Sana10.09.2021
Hajmi4,61 Mb.
#170633
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   90
Bog'liq
Vektor va tenzor tahlil (U.Dalaboyev)

(
10
.
6
)
([«„c2],c3) = h  =>  ([e|,?3],?3) = - l .
114
www.ziyouz.com kutubxonasi


T a’rif.  Agar  koordinatalar  sistemasining  inversiyasida  vektor  o ‘z 
yo'nalishini  o‘zgartirmasa  (koordinatalari  ishorasini  o‘zgartiradi), 
bunday  vektorga  qutb  vektor  deyiladi.  Agar  inversiyada  vektor  o‘z 
yo‘nalishini  teskarisiga  almashtirsa  (koordinatalari  o‘zgarmasa),  aksial 
(psevdovektor) deyiladi.
Bizning  misolda  3, b  va  c  vektorlar qutb  vektorlar.  [<2,£]  aksial
vektordir.  Fizikada  qutb  vektorlarga  siljish  vektori  S,  tezlik  vektori  v, 
tezlanish  vektori  3  va  F  kuch  vektor  va  h.k.lar  misol  bola  oladi.  Ikki 
qutb vektoming vektor ko‘paytmasi aksial  vektor boMgani uchun impuls 
1 = [r,/wv]  va kuch  K = [ r , f ]   momentlari aksil vektordan iborat boMadi.
10.3.  Tenzor miqdorlarning inversida almashishi
Ortogonal  almashtirish  matritsasi  uchun  deta = +l  boMsa,  birinchi 
tur  almashtish  deyilishi  aytilgan  edi.  deta = - l   bo‘ganda  ikkinchi  tur 
almashtirish  deyilib,  bunday  almashtirishlar  sistemani  burish  va 
inversiyalash jarayonida ro‘y beradi.
Psevdovektor tushunchasi kabi psevdotenzor tushunchasi kiritiladi.
T a’rif.  Agar  uch  oMchovli  fazoda 
3R 
miqdorlar  ortogonal 
koordinatalar sistemasini burishda eski va yangi bazislarda
00.7)
T'  .  =deta  a,ka .   •
qoida  bo'yicha  bogMangan  boMsa,  bunday  miqdorlarga  R-  rang 
psevdotenzorlar deyiladi.
Psevdotenzorlaming  almashish  qonuni  deta = 1  boMganda  oddiy 
tenzorlardan farq qilmaydi.
Psevdotenzor uchun amallar quyidagicha kengaytiriladi:
>  
Bir  xil  rangdagi  psevdo  tenzorlami  qo'shish  mumkin, 
natijada shu rangdagi tenzor hosil boMadi.
>  
Tenzomi  psevdotenzorga  ko‘paytirish  mumkin.  Natijaviy 
tenzor rangi ko‘paytuvchi tenzorlar ranglari yigMndisiga teng boMadi.
>  
Psevdotenzorlami juft indeksi bo‘yicha yigMshtirish mumkin. 
Natijaviy  tenzor  rangi  berilgan  psevdotenzor  rangida  2  birlik  kam 
boMadi.
l-misol.  Dekart  koordinatalar  sistemasini  z  o‘qi  atrofida  90°  ga 
burish va inversiyalash natijasidagi almashtirish matritsasini toping.
115
www.ziyouz.com kutubxonasi


0   Izlanayotgan  matritsa  inversiya 
cp  burchakka  burish

Download 4,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   90




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish