Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚНИ

Olingan natijalar: “bolalarda asab tizimini anatomo-fiziologik 
hususiyatlariga ko’ra tekshirish usullari” mavzusini o’rganishda 3 kurs 
talabalari bir necha mavzu (asab tizimi embriogenezi, simpatik va parasimpatik 
nerv tizimini a’zolar va tizimlarga ta’siri) bo’yicha taqdimotlar tayyorladilar. 
Talaba mustaqil ishni ilmiy-nazariy, amaliy tomonlarini o’rganishdan boshladi. 
Talaba bu bosqichda muammoga oid adabiyotlarni topdi, unda yangi fikr, 
xulosa, echim va g’oyalar xosil bo’ldi. Adabiyotlarni o’rganishda talabada 

---

738 
tanqidiy taxlil etish ko’nikmasi namoyon bo’ldi. Talaba taqdimotda fikrini izchil 
va aniq bayon etdi. Buning uchun mustaqil ishning mantiqiy to’g’ri bo’lgan 
rejasini tuzdi. Shu reja asosida nazariy fikrlar, o’tkazilgan tajriba natijalari 
bayon etildi. Mustaqil ishni yoritishda o’rganilgan adabiyot ma’lumotlarini 
“ko’chirmachilik” qilishdan qochish, foydalanilgan adabiyot nomi, nashr etilgan 
yil va foydalanilgan kitob betlari aniq ko’rsatildi. Taqdimot darsni bosh qismida 
amalga oshirildi. Bunda talaba diqqat bilan o’qituvchi topshiriqlarini bajardi, 
ya’ni simpatik va parasimpatik asab tizimlari qaysi a’zolarni ishini kuchaytiradi 
yoki susaytiradi? degan savolga javob berdi. Talaba avvalgi bilimlarini qayta 
tikladi va qisman qayta o’zgartirib aniq topshiriqlarni bajarishda qo’lladi. Talaba 
avval o’rgangan bilimlar asosida yangi, avvalgidan o’zgargan sharoitlarda 
foydalandi, ya’ni mavzuga oid vaziyatli masalalar echishda qo’lladi. Bunda 
talaba o’rganilayotgan sohaning mohiyatiga tushundi, uning yangi munosabati 
va bog’lanishlarini aniqladi, g’oyalar va tushunchalarni yangi sharoitga bog’ladi.
Muhokama: Mustaqil ishlash uchun avvalo talabada bilim olishga ijobiy 
munosabat shakllanishi zarur. Shunda u har bir darsga etarli tayyorgarlik bilan 
keladi va dars davomida faol ishlaydi. O’qituvchi bayon etayotgan 
informatsiyani o’zlashtirish, qoidalarni tushunishi va topshiriqlarni bajarishda 
o’quvchi mustaqil harakat qilishi zarur. O’quvchi va talabalarda mustaqil ishlash 
va o’qish ehtiyoji (ko’nikmasini) izchil shakllantirish talab etiladi. Mustaqil 
ishlash shaxs tomonidan o’z jismoniy va psixik imkoniyatlaridan foydalanishni 
ifodalasa, mustaqil o’qish bilimlarni egallashga shaxsiy intilishni ko’rsatadi. 
Yangi mazuni an’anaviy usuda tushuntirganda o’qituvchi asosiy sub’ekt 
boshqaruvchi, talab qiluvchi, etaklovchi sifatida maydonga chiqdi. Talaba esa 
tobe bo’lib, barcha talablarni bajardi. Bunda talabaning qiziqishlari va 
extiyojlari ta’limni tashkil etish jarayonida e’tiborga olinmadi. U bajaruvchi 
sifatida maydonga chiqdi. 
Hulosa: Mustaqil o’qish bilimning hayotiy ahamiyatini tushunish bilan 
bog’liq. Mukammal hayotiy maqsadga ega bo’lgan shaxs muttasil o’z bilimini 
boyitib boradi. Bugungi kunda amaliy faoliyat bilan bog’liq bilimlarni 
egallashga intilish kuchaymoqda. Mustaqil ishning barcha turi talabada ijodiy 
ishlash ko’nikmasini hosil qilishga qaratilgan. Ijodiy ishni asosiy maqsadi 
talabani ilmiy izlanishga o’rgatish va o’z mulohazalarini asoslash, bayon etish 
va ma’lum g’oyalarni amaliyotga tadbiq etishga o’rgatishdan iboratdir. Hozirgi 
kunda talabani har bir olim o’z ijodiy laboratoriyasiga olib kirishi, birgalikda 
ijod etish darajasiga ko’tarilishi kerak.