Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚНИ

 
Г И. ЖумановаЖ.П.Шербоев 
Тошкент Педиатрия тиббиёт институти 
 
«Фалсафа барча фанларнинг отасидир. Фалсафани билмайдиган одам 
– медицина ёки таълим, санъат ёки маданият сохаси вакили бўладими, 
бундан қатъий назар – ҳаётнинг, ўз касбининг маъно мазмунини яхши
тушунмайди». 
Миллий мустақиликка эришган кундан эътиборан мамлакатимизда 
улкан ўзгаришлар амалга оширила бошлади. Мамлакатимиз ижтимоий-
маънавий ҳаётини тубдан яхшилаш, маданият, маърифат, ахлоқ билан 
боғлиқ муаммоларнинг илмий-назарий ечимини топиш масалалари 
бевосита ва билвосита тарбия жараёнларига, айниқса, ёшларни тарбиялаш 
фалсафий дунёқарашни шакллантириш билан боғлиқ эканлигини 
ҳаётнинг ўзи кўрсатмокда. Ўқув жараёнини бошқаришда фалсафий 
мушоҳадага таянган ҳолда иш юритсагина, мамлакатимиз янги тараққиёт 
босқичига кўтаришининг янги концептуал ғояси сифатида миллий онг, 
миллий ўзликни англаш, миллий масъуллик, миллат тақдирига 
дахлдорлик глобаллашув тажоввузидан ҳалқимизни “ҳимоя” қилиш каби 
ўта муҳим маънавий-руҳий салоҳиятнинг мустаҳкамланишида ҳам амалий 
аҳамиятга эга бўлган бўлур эди. И. А. Каримов таъбири билан айтганда, 

---

183 
“Куч – билим ва тафаккурда”
1
бўлса, бу куч ортиб боргани сари 
инсониятга зиён етказмаслик учун ундан янада эҳтиёткорлик билан 
фойдаланиш зарур. 
Шуни тан олиш лозимки, ҳозирги вақтда жамият кўп жиҳатдан 
фаннинг улкан ютуқлари туфайли ўзини ўзи йўқ қилиш ёқасига келиб 
қолди. Бу илмий тараққиётни тўхтатиш керак, дегани эмас. Аммо илмий 
изланишни инсоний, ахлоқий муносабатга бўйсундириш ва балки унинг 
қайсидир йўналишларини чеклаш зарурлиги тўғрисидаги масала кун 
тартибига қўйилмоқда. Илмий изланишнинг инсонпарварлашуви, унинг 
йўллари ва оқибатларига ахлоқий муносабат – бу давримизнинг муҳим 
муаммоларидир. Биз биламизки тафаккур қилиш инсоний сифат 
ҳисобланиб, шахсни онгини юксалтирувчи асосий омил ҳисобланади.
Тафаккур даражаларига тўхталадиган бўлсак инсонинг фикрлаш доираси 
1.кундалик 2.касбий, 3 фалсафий фикрларга бўлинади. Фалсафа олам ва 
унинг яшаши, ривожланиши ва тараққиёти, ҳаёт ва инсон, умрнинг 
моҳияти, борлиқ ва йўқлик каби кўплаб муаммолар ҳақида баҳс 
юритадиган фандир. Фалсафий билимлар ривожи узлуксиз жараён бўлиб, у 
инсониятнинг тафаккур бобида илгари эришган ютуқларни танқидий 
баҳолашни тақозо этади. Бироқ бу — уларни тамоман рад этиш, кўр-
кўрона танқид қилиш лозим дегани эмас, балки уларга хос барча хато ва 
камчиликларни англаб, яхши ва ижобий жиҳатларидан фойдаланиш 
демакдир. Ана шундай танқидий ёндашув ва ворислик фалсафанинг муҳим 
хусусиятларидан биридир. Фалсафа, сирасини айтганда, ижтимоий тафаккур 
ривожи ютуғи ва инсоният маънавий тараққиёти маҳсулидир. 
Фалсафий фикрлаш инсон фаолиятининг мақсад ва йўналишларини, 
унинг жамиятдаги мавқеини белгилаб беради
i
. Жумладан: