Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги

Бизнес(корхона) қийматини харажат ёндошув бўйича соф 
активлар усулидан фойдаланиб хисоблаш 
А.Я.Абдухамидов- СамДАҚИ доценти, А.Р.Латипов-магистр 
СамДАҚИ, З.Х.Гиясова--магистр СамДАҚИ, М.А.Яхшибоева- талаба 
СамДАҚИ 
 
Активлар 
ва мажбуриятлардаги тузатишлар бозор қийматини 
хисоблашда намоён бўлиб, одатда балансдаги қийматга тенг эмас. Қийматни 
хисоблаш: 01.01.2014 йил холатига МЧЖ «Қурилишресурс» қуйидаги 
нолга тенг бўлмаган активларга эга: номоддий активлар; Асосий воситалар; 
захиралар; ҚҚС ; қисқа муддатли дебиторлик қарзлар; пул маблағлари 
(тузатиш киритилмайди). 
МЧЖ «Қурилишресурс» нолга тенг бўлмаган пассивлари қуйида 
келтирилган: кредит ва заёмлар бўйича қисқа муддатли мажбуриятлар; 
кредиторлик қарзлари. 
Асосий воситаларни бахолаш. 
«Қурилишресурс» МЧЖ нинг 01.01.2013 й. ҳолатига асосий 
воситаларнинг гурухлар бўйича бозор қиймати 
Асосий воситалар гурухлари 
01.11.2013 йил ҳолатига 
бозор қиймати. минг сўм. 
Бино 
10 016 984 
Транспорт воситалари 
388 740 
Ускуналар 
4 611 481 
Бошқа асосий воситалар 
889 654 
Жами: 
15 906 859 
Асосий воситаларнинг хисобот йили охиридаги қиймати 4 121 849 
минг сўмни, бозор қиймати эса 
15 906 859 минг сўмни 
ташкил этади
 
 
 
Айланма активларни бахолаш 
Корхонанинг хисобот даврининг охиридаги баланс қиймати 6 659 054 
минг сўмни ташкил этиб, хисобот йилида 799 086 минг сўмга кўпайган. Бу 
буюртмаларнинг ўсиши билан тавсифланади. Бозор қиймати Ўзбекистон 

---

143 
Республикасининг Марказий банки қайта молиялаштириш ставкаси 9 % 
орқали тузатилиб, жами қиймати 7 458 140 минг сўмга тенг.
Бухгалтерия 
балансининг 
аналитик 
счетларининг 
хмашё 
ва 
материаллар сотиб олиши тахлили натижасида хулоса қилиш мумкинки, 
мазкур актив гурухлари йил давомида сотиб олинганлиги аниқланди. 
Активларнинг туриб қолишини инобатга олиб, баланснинг мазкур 
статьясини 
Ўзбекистон 
Республикасининг 
Марказий 
банки 
қайта 
молиялаштириш ставкаси 9 % орқали тузатилди Натижада жами қиймат 6 
088 551 минг сўмлиги аниқланди.
Бахолаш кунида тайёр махсулотнинг баланс қиймати О минг сўмдан 1 
200 000 минг сўмга ошган, баланснинг мазкур статьясини Ўзбекистон 
Республикасининг Марказий банки қайта молиялаштириш ставкаси 9 % 
орқали тузатилди. Натижада жами қиймат1 344 000 минг сўм эканлиги 
аниқланди.
Келгуси харажатлар
22 848 минг сўмни ташкил этади ва баланс 
миқдори бўйича хисоблашда қабул қилинади, чунки корхонада келгуси 
даромадалар мавжуд эмас. Жами қиймат 22 848 минг сўмни ташкил қилади.
Баланс статьясидаги ҚҚС га тузатиш киритилмайди ва баланс 
миқдорида қабул қилинади. Жами қиймат 2 015 907 минг сўм ни ташкил 
қилади. 
Хисобот кунидан кейинги хисобот ойининг охиригача 12 ой ичида 
тўланадиган дебитор қарздорликнининг миқдори 7 853 385 минг сўмни 
ташкил қилади.
Дебитор қарздорликнинг келгуси қийматини қуйидаги формула билан 
аниқлаймиз: