но м и б и л ан м аш ҳурдир. Ю қо р и д а бу асард ан қатор ф актлар
к е л т и р и б ў т и л д и . Б у е р д а б и з Ф а т у ф а р н э л ч и л и г и б и л а н
б о ғ л и қ л и г и та х м и н э т и л а ё т га н б и р ҳ о л а тн и э с л а т и ш б и л ан
к и ф о я л а н м о қ ч и м и з. А т -Т а б а р и й н и н г ё зи ш и ч а , С уғд ихш иди
(п о д ш о с и ) Гу ре к (70 9 -7 3 8 ) С а м а р қ а н д н и н г А бдураҳм он б и н
М у с л и м ва Қ у т а й б а қ ў ш и н л а р и т о м о н и д а н у з о қ қ а м а л
қ и л и н га н л и ги н а ти ж а с и д а м адад сўраб Т о ш к е н т ва Ф ар ғо н а
ҳукм дорларига мактуб йўллаган. “А гар араблар би зн и енгсалар,
- д еб ёзганди Гурек ўз м актубида, - б и зн и н г б ош и м и зга туш ган
савдоларни си зл ар н и н г ҳам бош и н ги зга сол и ш лари турган ran.
Бун и яхш илаб ўйлаб кўринглар ва ш унга кўра ҳаракат қилиб,
ўз ғам л ар и н гн и ў зл а р и н г ен гл ар. Б и з араб л ар б и л ан с и зн и н г
ў р та н ги зд а т у р г а н и м и з у ч ун ҳам ҳ о зи р ч а с и з л а р н и улардан
м уҳофаза қи л и б турибм из. А гар улар б и зн и қўлга киритсалар,
си з ож и зл ан и б қоласиз ва уларга бўйсуниш га маж бур бўласиз.
Ў з м у ст а қ и л л и ги н ги зн и с а қ л а ш учун и х ти ёр и н ги зд аги б арча
и м к о н и я т л а р н и и ш га с о л и н г ” . Т а р и х ч и н и н г т а ъ к и д л а ш и га
қараганда, “ У лар ўз и м к о н и я тл а р и н и чам алаб кўрдилар ва қарор
қилдилар: “ Бизга ўз ф у қаролари м и здан туш ум келиб турибди,
ам м о арабларда бизда м авж уд бўлган б о й л и к л ар йўқ. Бизлар бу
и ш н и н г ғам ини е й и ш и м и з к е р а к ” . Ва улар қўш ин тўплаб, унга
ш аҳзодаларни раҳн ам о қи л д и л ар ва б ую рд и л арки , ш аҳзодалар
С уғд н и қам ал қ и л и ш б и л а н м аш ғул б ўл ган Қ утай бага тунда
тўсатдан ҳужум у ю ш т и р с и н л а р . А м м о бу хабар ўш а вақтд аёқ
Қ утайбага етиб к е л д и ” 1.
У ш бу тар и х и й ф а к т л а р н и н г а н и қ о й ва й и л л ар и кўрсати л -
м аган б ў л са-д а, у л а р н и н г Ф а ту ф а р н э л ч и л и ги б и л ан б евоси та
а л о қ а д о р л и ги га ш убҳа қ о л м ай д и . Б и з С уғд э л ч и с и га ўз ҳукм -
д о р и то м о н и д а н Т о ш к е н т (Ч о ч ), Ф а р ғо н а ва Т у р к хоқон л и ги
ҳукм д о р л ар и га ёзи л ган хати м а зм у н и д ан х аб ар д о р эм ас эд и к.
А м м о а т -Т а б а р и й ўш а э л ч и га т о п ш и р и л га н ёзм а ф и к р -м у л о -
ҳ а з а л а р н и к е л т и р г а н г а ў х ш а й д и . Б у б и л а н ч е к л а н м а с д а н ,
тар и х ч и С уғд п о д ш о с и н и н г и л ти м о с и га кўра кў р и л ган чора
т а д б и р л а р я ъ н и п о д ш о ҳ м у р о ж а а т қ и л г а н ҳ у к м д о р л а р н и н г
у н и н г т а к л и ф и га ж аво б ан ам ал га о ш и р га н и ш л ар и ҳақида ҳам
м аъ л ум от к ел ти р и б ўтган.
/.
Do'stlaringiz bilan baham: