|
N a fo sa t tarbiyasining vositalari. N a fo s a t ta rb iy a sin in g vositalari
o ‘qu v ch ilam in g g o ‘zallikni sevish ruhida tarbiyalash m a q s a d id a tevarak-
atro f d a n ta n la b olingan tu rm u s h , tab iat, s a n ’at g o ‘zalligi va bolalarn in g
b adiiy faoliyatini tashkil etishga y o ‘naltirilgan p e d a g o g ik j a r a y o n d a
q o ‘llaniluvchi o m illar sanaladi.
Oila g o ‘zallikning birinchi m aktabidir. Oila a ’zo larin in g o ‘zaro
m u n osabatlari, u y jih o z la ri, ularning yagona birligi, uyg‘unligi, tartibli
joylashtirilishi, saranjom-sarishtalik, maktabning bezatilishi, maktabdagi
yodgorlik va a ’lochilar burchagi kabilarning barchasi bevosita bolalarda
g o ‘zallikni tarbiyalashda katta t a ’sir k o ‘rsatadi.
T u rm u s h g o ‘zalligining asosini tozalik va tartiblilik tashkil etadi.
S in f xo n alarid a tozalik saqlanishi, tabiat burchagining tashkil etilishi,
o ‘q u v c h ila r ijodiy ishlari k o ‘rgazm asi, a ’lochilar taxtasi tizim in in g
yangilatib turish h a m m u h im aha m iy a tg a ega.
Badiiy ada b iy o t nafosat tarbiyasida cheksiz im koniyatlarga ega. U
o ‘quvchilarga h a y o tn i c h u q u r ro q anglashni o ‘rgatadi.
0
‘quvchilarga
o ‘z b e k va c h e t el a d a b iy o t i h a q i d a k o ‘p ro q m a ’lu m o t b erila d i.
0
‘q u v c h i l a r s h e ’rlar, hikoyalar, xalq o g ‘zaki ijodi nam u n ala ri — maqol,
m atal, ertak, d o s to n , q o ‘shiq, qissa va rom anlarni qanchalik k o ‘p o ‘qisa
u la rd a g o ‘zallikka boMgan intilish s h u n ch a lik kuchli boMadi. S h o ir va
y o zu v c h ila rn in g hayoti va ijodiy faoliyati, asarlari bilan tanish ish tahlil
qilish o 'q u v c h ila r n in g bilim doirasini kengaytiradi, his-tuyg‘ulari va til
boyligini takom illashtiradi. S huningdek, adabiyot darslari o ‘quvchilarda
g o ‘z a llik n i id r o k e t is h n i t a ’m in la y d i.
0
‘q u v c h i l a r n asriy asarlar,
s h e ’rla r d a n p a r c h a l a r yod oladilar, b u n in g natijasida o 'q u v c h ila rn in g
b adiiy n u tq m a d a n iy a ti h a m shakllanadi.
0
‘q u v chilarning m u m to z
a d a b iy o tim iz vakillari — A lisher N avoiy, Lutfiy, Sakkokiy, Z ah irid d in
M u h a m m a d B o b u r , B o b o r a h i m M a s h r a b , M u q i m i y , Z o k i r j o n
X o l m u h a m m a d o ‘g ‘li F u rq a t, M u so T o s h m u h a m m a d o ‘g ‘li Oybek,
A b d u l l a Q a h h o r , G ‘o f u r G ‘u l o m , Z u lfiy a , M a q s u d S h a y x z o d a ,
z a m o n d o s h a d ib la r — P irim qul Q odirov, Odil Y oqubov, X udoyberdi
T o ‘xtaboyev, A b dulla O ripov, E rkin Vohidov, M u h a m m a d Yusuf,
S h a v k a t R a h m o n , M a h m u d T o i r a s a r l a r i , s h u n i n g d e k , j a h o n
a d a b i y o t i n i n g n o y o b n a m u n a l a r i b ila n ta n is h is h la ri u l a r n i n g h a r
t o m o n l a m a y e tu k b o ‘lib o ‘sishlariga yo rd a m beradi.
B u n d a n t a s h q a r i o ‘q u v c h i l a r b a s t a k o r — Y u n u s R a ja b iy ,
M u h a m m a d j o n M irzayev, D o n i Z o kirov, D ilo ro m O m on u llay ev a ,
r a s s o m l a r — K a m o lid d in B ehzod, 0 ‘rol Tansiqboev, R ahim A hm edov,
Chingiz Axm arov, Malik Nabiyev, Ortiqali Qozoqovlar to m o n id a n san’at
asarlari bilan tan ish ib borsalar ularning nafosat ongi y an a d a boyiydi.
O la m va inson go'zalligi, m ardlik, jasorat, yuksak insoniy g ‘oyalarni
o ‘z id a aks ettirgan s a n ’at asarlari insonlarni g o ‘zallikni his qilish, ularga
intilib y asha shga u n d a b kelgan. A ksincha, g ‘oyaviy j i h a t d a n saviyasi
past a s a r l a r o ‘q u v c h i l a r o n g in i s a y o z la s h ti r a d i, u la rn i c h i n a k a m
g o ‘z a ll i k d a n c h a lg ‘itadi, g o ‘z a llik n i sevishga b o ‘lgan in tilish larin i
susaytiradi, didini pasaytiradi.
0
‘quvchilam ing g o ‘zallik bilan bevosita m u lo q o td a b o ‘lishlari ulaiga
ko‘proq hissiy ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun ham o ‘qituvchi, tarbiyachilar
tarbiyaviy ishlarni tashkil etish jarayonida o'q uvchilarni badiiy jihatdan
yuksak b o ‘lgan asarlar va tabiat manzaralari bilan tanishtirishga alohida
e ’tib o r qaratishlari zarur. Tasviriy sa n ’at, haykaltaroshlik va m e ’moriy
asarlar nam unalari bilan o ‘quvchilami tanishtirish ularda simmetriya,
mutanosiblik, chiziqlar, rang va kolorit uyg‘unligini idrok etish tuyg‘ulariga
ega boMishlarini t a ’minlashga xizmat qiladi.
0
‘quvchilar e ’tiboriga ezgu
g‘o y alam i ta ra n n u m etuvchi musiqiy asarlarning havola etilishi, ulardan
olinayotgan taassurotlar bilan o ‘rtoqlashish ularda musiqiy ohang, ritm,
tovushlarning ifodaviyligi va sur’atini his etish ko ‘n ikm a va malakalariga
ega b o ‘lishlarini t a ’minlaydi. Adabiy asarlar esa o ‘quvchilarning nutq
boyligini oshirish, fikrlash qobiliyatini o ‘stirish, shaxsiy qarashlarini erkin
bayon etishga imkon beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
