‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

N afosatning asosiy xususiyatlari.  Tarbiyaviy ishlarni  tashkil  etishda 
nafosat  idrokining  psixologik  q o n u n iy a tla rin i  hisobga  olish  lozim.  Bu 
x u s u s iy a tla r  ilk  yoshdagi  bolalarga  xos  h a m d a   rivojlanish,  nafosat 
tajribasi,  tasavvurlarning shakllanganlik darajasiga  b o g ‘liq.  A tro f -o la m  
h o d i s a l a r i   d a s t l a b   n afo sat  s ifa ti d a   n a m o y o n   b o ‘lm a y d i.  B u n d a y  
b o ‘lishdan  oldin  ular  idrok  e tilu v ch an ,  m a z m u n li,  tu s h u n a r l i  b o ‘lishi 
l o z i m .   D e m a k ,   t a r b i y a c h i ,   o ' q i t u v c h i n i n g   b i r i n c h i   n a v b a t d a g i  
vazifalaridan  biri  o ‘quvchilarning  yosh  xususiyatlarini  ino b atg a  olgan 
h o ld a ,  e n g   m u ra k k a b   h o d isa la r  h a m d a   g o ‘zallik  sh ak llari,  nafosat 
m u a m m o la r i n i   anglab yetishi  lozim.  N a fo sa tn i  id ro k   e tis h n in g   m u h im  
unsuri  —  hissiyotlilik.  S a n ’at,  borliqni  yorqin  aks  ettiru v ch i  yuqori 
badiiy asar m a z m u n in i  idrok e tish d a  o ‘q u v c h ila r q u v o n c h  yoki g ‘azab, 
q o ‘rq in c h   yoki  ishonchni  his etadilar.  Bu  tuyg‘u g o ‘zallik qo n u n iy atlari 
g ‘oyasi  bilan  yashashga  undaydi.
B undan tashqari nafosat vositalari xilma xildir.  Tabiat  m ehnat,  insoniy 
m u n o s a b a t l a r ,   s a n ’at  nafosat  tarb iy a si  v o s ita s id ir .  T a b ia t   n afo s at 
tarbiyasining  m uhim   manbayidir.  K .D .U sh in sk iy   ta b ia tn i  yosh  avlod 
nafosat  tuyg‘ularining  rivojlanishiga  c h u q u r   t a ’sir  k o 'rsa ta d ig a n   ajoyib 
tarbiyachidir,  degan  edi.  S ayohat,  sayr,  yurish,  ta b iatg a  b a g ‘ishlangan 
s a n ’at  asarlarini  o ‘iganish  m a z k u r yo'nalishdagi  a n ’anaviy  ishdir.  Biroq 
tabiat  ichida  b o ‘lishning  o ‘zi  yetarli  em as.  T ab ia td a g i  g o ‘zallikni  k o ‘ra 
bilish,  his  etish  lozim.  B unday  qobiliyat  asta-sek in   rivojlanib  boradi. 
Sayr,  ekskursiya ham d a maktab uchastkasida ishlash paytida tarbiyachilar 
e ’tiborini tabiat boyliklariga,  uning shaklidagi  m ukam m alliklarga qaratishi, 
bolalarga  nafosat,  tabiatni  sevish  ehtiyojigina  b o ‘lm ay,  sh u n in g d e k ,  uni 
ehtiyotlashdan  h a m   iboratligini  tu sh u n tirib   borishi  lozim.