X. E. Rustamova, M. D. Maxsumov, U. A. Tuymachev fuqaro muhofazasi va fuqaro muhofazasi tibbiyot xizmati

Kasalxonalar bazasi ishini tashkil etish
Dushman  ommaviy  qirgin  qurolini  qoilaganidan  keyin  shahar, 
tuman  fuqaro  muhofazasi  tibbiy  xizmati  boshligi  viloyat  fuqaro 
muhofazasi  tibbiy  xizmati  rahbariga  zararlanish  o‘chog‘ida  sodir 
boiuvchi  sanitar  yo‘qotishlar  soni  va  uning  tizimi  to‘g‘risida 
hisobot  berishi  kerak.  Kasalxonalar  bazasi  boshqarmasining  rahbari 
zararlanganlami  qabul  qilishni  va  kasalxonalar  bazasidagi  davolash 
muassasalaming ritmik ishini tashkillashtiradi.
Kasalxona bazasiga zararlanganlami ко‘chirish fuqaro muhafozasi 
transport  xizmati  ajratgan  turli  xildagi  transportlar  yordamida  olib 
boriiadi.  Shu  maqsad  uchun  fuqaro  muhofazasi  tizimida  maxsus 
sanitar-transport tuzilmalari -  avtosanitar kolonnasi va otryadi tashkil 
etilgan.
U  sanitar  poyezd,  samolyot,  vertolyot  hamda  maxsus  jihozi 
boimagan  transport  vositalari  bilan  ta'minlangan.  Shuni  aytish 
kerakki  avtomobil  transportida  zararlanganlami  ko'chirishni  tash- 
killashtirish  temiryoi,  samolyot,  suv  transportida  ko‘chirishni 
tashkillashtirishdan farqlanadi.
208

---

Zararlanganlami  avtomobil  transportida  ko‘chirishda  birinchi 
tibbiy  yordam  otryadiga  yuklash  chog‘ida  har  bir  avtomashina 
uchun  ko‘chirish  pasporti  to‘ldiriladi.  Avtomobil  transport!  qat’iy 
ko‘rsatilgan  yo‘nalish  bo‘ylab  belgilangan  davolash  ko‘chirish 
yo‘nalishiga 
boradi. 
Shahardan 
tashqaridagi  zonada  transport 
fuqaro  muhofazasi  tibbiy  xizmati  bosh  kasalxonasi  tuzadigan TTP 
dan  o‘tadi.  Bu  yerda  avtomobil  transportida  ko‘chiriladigan 
zararianganlar holatiga qarab  va qishloq  tuman  davolash-ко‘ chir ish 
yo‘na!ishidagi davolash muassasalarining to‘iganiigini hisobga olgan 
holda taqsimlanadilar.
Yaqin  orada  malakali  va  mutaxassis  yordamiga  muhtoj  og‘ir 
bemorlar (neyroxirurgik, zararianganlar, ko‘krak va qorin bo‘shlig‘ida 
jarohati  borlar)  shaharga yaqin  qishloq  tumaniga yuboriladi.  Ya’ni 
zararlanganlami TTP dan xuddi qutqaruv olib borilayotgan o‘choqdan 
BTYOga  ko‘chirishda  moijallanishiga  qarab  emas,  yo‘nalishi 
bo‘yicha bajariladi.
Shahardan  tashqaridagi  zonaga  boruvchi  hamma  avtomobil 
transportlar  TTPda  to‘xtashadi.  Mashinaning  o‘zida  shifokor  tezda 
zararlanganlami  ко‘rib  chiqadi.  Zaruriyat  tug‘Uganda  shu  yerda 
zararlanganlarga  kechiktirilmaydigan  tibbiy  yordam  ko‘rsatiladi. 
(jgut  oTnatish,  bo‘g‘ilishni  to‘g‘rilash  va  b.).  Bir  vaqtning  o'zida 
TTPning  ro‘yxatchisi  haydovchidan ko‘chirish  pasportini  olib  unda 
qaysi tuman va qaysi yo‘nalish bo‘ylab mashina borishini belgilaydi. 
Ko‘chirish pasportlari TTPda qoldiriladi, bunga asosan qaysi qishloq 
tumanlariga  nechta  zararianganlar  yo‘naltirilganligi  to‘g‘risida 
hisobot  olib  boriladi.  Bu  ma’lumotlar  davriy  markaziy  tuman 
kasalxonasiga  berilishi  kerak.  TTPda  ro‘yxatchi  ko‘chirish  pasporti 
o‘rniga haydovchiga talon (yo‘nalish varaqasi) beradi. Bunda harakat 
yo‘nalishi va oxirgi boradigan manzili ko‘rsatiladi.
Odatda  boradigan  manzili  markaziy  tuman  kasalxonasi 
(MTK)  o ‘rnashgan joyga  to‘g‘ri  keladi.  TTPdan  mashinalar  qat’i 
ko‘rsatilgan  yo‘na!ishda  harakat  qilishlari  kerak.  Haydovchilar
209

---

yo‘nalish varaqasida ko‘rsatilgan yo‘nalishni buzmasligi maqsadida 
har  bir  MTKsi  tumanga  kirish  chegarasida  yordamchi  taqsimot 
punktini tuzadi.
Shunday qilib zararlanganlarni MTKning saralash maydonchasiga, 
ko‘chirish oqimi ko‘p boiganda ko‘p ixtisosli kasalxonaning saralash 
maydonchasiga ham olib kelishadi. Bu yerda zararlanganlarni qabul- 
saralash  bo‘limining  shifokorlari  ko‘rishadi.  Shu  bilan  bir  vaqtda 
zararlanganlar  mashinadan  mashinaga  o‘tkaziladi,  bir  xil  ixtisosli 
qilib  to‘planadi,  keyin  o‘zining  tumanidagi  ixtisosli  kasalxonaga 
yuboriladi. Transport ta’sirini ko‘tara  olmaydigan bo‘lib qolgan og‘ir 
zararlanganlar MTK, KIKda qoldiriladi.
Zararlanganlarni  temiryo‘1,  samolyot  yoki  suv  transportida 
ko‘chirishda  fuqaro  muhofazasi  tibbiy  xizmati  boshlig‘i 
zarar­
langanlarni  olib  borish  va  ajratilgan  transportda  yuklashni  tashkil 
etishi kerak.
Samolyotda ko‘chirishda ism-sharifli ro‘yxati tuziladi. Transportga 
zararlanganlar 
yuklatilgandan 
so‘ng, 
ko‘rsatilgan 
shahardan 
tashqaridagi  manzilga  kelganda,  ularni  tushirishadi.  Shu  yerda 
zararlanganlarni  ixtisosiga  qarab  saralash  mumkin.  Bu  kevinchalik 
bir  ixtisosiga  qarab  ajratib,  ixtisosli  kasalxonaga  olib  borishni 
tezlashtiradi.  TTP  shifokori  (BM  TKga)  bosh  markaziy  tuman 
kasalxonasiga vaqti-vaqtida qaysi tuman davolash muassasiga qancha 
zararlanganlar yo‘naltirilganligi to‘g‘risida hisobot berishi kerak.
Kasalxonalar  bazasining  rahbari  kasalxona  bazasi  ustidan 
rahbarlik  olib  boradi,  ajratiladigan  MTYoB,  MTYoO  yordamida 
vujudga kelgan vaziyatga qarab manyevr o ‘tkazadi. Tuman davolash 
muassasaJarining  to‘ldirilganligi,  mutaxassis  yordam  ko‘rsatishi 
to‘g‘risida  kasalxonalar  bazasi  boshqarmasi  ba’zan  viloyat  fuqaro 
muhofazasi tibbiy xizmati rahbariga hisobot beradi.
Shunday  qilib,  kasalxona bazasining  tizim  va  ishini  tashkil  etish 
murakkab va og‘ ir jarayondir. Bu vazifalar harbiy davrda faqat fuqaro 
muhofazasi  davolash  muassasa  rahbarlari,  shifokor-mutaxassislar
210

---

hamda jami  o‘rta  tibbiyot  va  ta’minlovchi  xodimlarni  bilimdon  va 
ishni  yaxshi  tashkil  etish,  o ‘z  vazifalariga  ma’suliyatli  qarashlari 
tufayli bajarilishi rnumkin.