Vrach faoliyatining huquqiy asoslam

Kasb yuzasidan xizmat vazifalarini lozim
 
darajada bajarmaslik
Aksariyat holatlarda tibbiy xodimlar mazkur jinoyatni  sodir 
etganligi munosabati bilan jinoiy javobgarlikka tortiladi.  0 ‘zR JK 
116-moddasiga muvofiq, shaxsningo‘zkasbiga nisbatan beparvoligi 
yoki insofsizlik bilan munosabatda bo‘lishi tufayli kasb yuzasidan 
o‘z vazifalarini bajarmaganligi yoki lozim darajada bajarmaganligi 
badanga o‘rtacha og‘ir yoki og‘ir shikast etkazishga sabab bo‘lgan 
holatlar jinoiy  javobgarlikni  yuzaga  keltiradi.  Ushbu-moddaning 
ikkinchi  bandida  qonun yoki  maxsus  qoidalarga  muvofiq  kasalga 
yordam  ko‘rsatishi  shart  bo‘lgan  shaxsning  uzrli  sababsiz  unday 
yordam ko‘rsatmaganligi badanga o‘rtacha og‘ir yoki og‘ir shikast 
etkazilishiga sabab bo‘lgan holatlar uchun nisbatan jiddiyroq jazo 
belgilangan.  Agarda  yuqorida  qilmishlar  ehtiyotsizlik  orqasidan

---

odamlar  oMimiga,  boshqacha  og‘irroq  oqibatlarga  sabab  bo‘Isa 
yanada og‘irroq jazo belgilangan.
Mazkur  jinoyatning  obyekti  inson  sog‘lig‘i  va  hayotidir. 
Sog‘liqqao‘rtaog‘iryoki og‘ir shikastko‘rinishidaziyon etkazilishi 
yoxud o ‘lim sodir bo‘lishi qilmishni jinoyat sifatidatasniflash uchun 
lozim bo‘lgan asosiy shartdir. Odamlar o ‘limi ikki yoki undan ortiq 
shaxsning o‘limini, va boshqa og‘ir oqibatlar esa -  ikki yoki undan 
ortiq shaxslarga og‘ir shikast etkazilishini anglatadi.
Mazkur jinoyatlar subyekti tibbiyot, farmatsevtika xodimlari, 
shuningdek  bu kabi  vazifalar  yuklatilgan  boshqa sohalar vakillari 
bo‘lishi mumkin.
“Fuqarolar  sog‘lig‘ini  saqlash  to‘g‘risida”gi  0 ‘zbekiston 
Respublikasining  Qonuni  30-moddasi  talablariga  ko‘ra  tibbiyot 
va  farmatsevtika xodimlari  bemorlarga  shoshilinch  tibbiy yordam 
ko‘rsatishlari  shart.  So‘nggi  holatga  muvofiq  zarurat  holatlarda 
ushbu  yordam  fuqarolarga joydan  va  vaqtdan  qat’iy  nazar,  ya’ni 
tibbiy  muassasadan  tashqarida  va  ishdan  tashqari  vaqtlarda  ham 
ko‘rsatilishi shart.
Shu  bilan  birga,  ushbu  moddada,  “vrachgacha  birlamchi 
shoshilinch  yordam  voqea  joyida  militsiya,  yong‘in  xavfsizligi, 
transport  tashkilotlari  xodimlari,  shuningdek  qonunchilikda 
bu  kabi  yordam  ko‘rsatishi  ko‘zda  tutilgan  sohalar  vakillari 
tomonidan  ko‘rsatilishi  lozim”ligi  nazarda  tutilgan.  Ta’kidlash 
lozimki, yuqorida qayd etilgan sohalar vakillarini o‘qitish dasturida 
vrachgacha shoshilinch yordam ko‘rsatish masalalari  ham  nazarda 
tutiladi.
Beparvolik  va  o‘z  o ‘ziga  ishonish  ehtiyotsizlikning 
ko‘rinishlari  sifatida jinoyatning  subyektiv tomonini  tashkil  etadi. 
Demak, jinoiy javobgarlikka tortishning asosiy shartlaridan biri bu 
kasb yuzasidan xizmat vazifalarini uzrli sabablarsiz lozim darajada 
bajarmaslikdir.  So‘nggi  holatda  yuklatilgan  vazifani  bajarishga 
monelik  qiladigan  tibbiy  xodimning  kasalligi,  boshqa,  nisbatan 
og‘irroq bernorga yordam ko‘rsatayotganligi sababli bandligi, zarur

---

bo‘lgan  dori-darmonlar,  asbob,  uskuna,  transportning  yo‘qligi, 
tibbiy  xodim  hayotiga  xavf  soluvchi  tabiiy  ofatlar  obyektiv 
sabablarga kiradi.
Dam  olish va  bayram  kunlari,  ishdan  tashqari  vaqt,  mehnat 
ta’tilida  bo‘lish,  shoshilinch  yordam  ko‘rsatish  lozim  bo‘lgan 
holatlarda  maxsus  bilimlarning  yo‘qligi,  bemor  bilan  shaxsiy 
adovatlarning  mavjudligi  va  boshqalar  uzrli  sabab  sifatida  e ’tirof 
etilmaydi.
Har  bir  holatda  sabablaming  uzrli  ekanligi  masalasini  hal 
etish sudning tasarrufiga molikdir.
I.  G.  Vermelning  (1988)  fikriga  ko‘ra  tibbiy  xodimlarni 
kasb  yuzasidan  xizmat  vazifalarini  lozim  darajada  bajarmaganlik 
uchun jinoiy javobgarlikka tortish uchun, noxush oqibatlar mavjud 
bo‘lgan holatlarda ham, uchta shartning mavjudligi ko‘zda tutiladi:
1.  Tibbiy  xodim  harakatlarining  obyektiv  noto‘g ‘ri  ekanligi 
va  ulami  umum  tomonidan  e’tirof  etilgan  va  amaldagi  rasmiy 
yo‘riqnoma, qoida, standartlarga zidligi va sh. k.
2.  Tibbiy  xodim  o ‘z  kasbiy  tayyorgarligi  va  toifasiga  mos 
tarzda zarar etkazishi mumkin bo‘lgan harakati yoki xarakatsizligi 
noto‘g‘ri  ekanligini  anglashi  lozim.  Bunda  xodimning  bilimlari, 
amaliy  ko‘nikmalari  va  malakasi  majmualari  mavjud  sharoitda 
unga to‘g‘ri qaror qabul qilish va uni bajarish real imkonini bergan.
3.  Tibbiy  xodimning  harakati  yoki  harakatsizligi  bevosita 
sabab-oqibatga bog‘lanishiga ega bo‘lgan jiddiy noxush oqibatlami 
yuzaga keltirganligi.
Fuqarolik javobgarlikni yuzaga keltirishda ham aynan ushbu 
shartlaming mavjud bo‘lishi ko'zda tutiladi.