«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

 
Rivojlanishi
. Parrandalarda retinol zahirasi jigarda to’planadi. 
Organizmda retinolning yetishmovchiligi oqsillar, yog’lar va fosfor 
almashinuvining buzilishlariga sabab bo’ladi. Retinol yosh organizmda 
o’sish va rivojlanishni, katta yoshdagilarda - ko’payish faoliyati va 
mahsuldorlikni ta’minlaydi. Uning tanqisligi oqibatida shilliq 
pardalarning shox modda bilan qoplanishi, oaqat hazm qilish va nafas 
tizimi kasalliklariga nisbatan moyillikning ortishi, suyak va asab 
to’qimalari rivojlanishining buzilishlari, ko’z kasalliklarining kelib 
chiqishi va organizmning immunobiologik qobiliyatining izdan chiqishi 
kuzatiladi. 
 
Belgilari
. Kasallik belgilari asta-sekinlik bilan rivojlanib boradi. 
Avvaliga toj va sirg’alarning oqarishi va keyinchalik, ularning 
ko’karishi, umumiy holsizlanish, ishtahaning pasayishi, o’sishdan 
qolish, oriqlash, terining yupqalashishi, qonyuktivit, patlarning 
hurpayishi, nafas va oaqat hazm qilish tizimlarining kasallanishlari 
(burundan zardobli kataral suyuqlik oqishi, laringotraxeit, jig’ildon, 
oshqozon, ichak va kloaka yallig’lanishlari) kuzatiladi. Til va tomoqning 
sarg’ich - oqchil po’stloq bilan qoplanishi, nerv faoliyatining buzilishi 
belgilari (bo’yinning buralib qolishi, falajlanishi), ona tovuqlarda tuxum 
berishning 
va 
tuxum 
tarkibidagi 
retinol 
va 
kortinoidlar 
miqdorlariningning keskin kamayishi kuzatiladi. 
Davolash
. Kasallik sabablari bartaraf etiladi va rasionga yashil 
oziqalar, o’t uni va retinol saqlovchi preparatlar (trivit, tetravit, A
vitaminining yog’li konsentrati, retinol asetat) kiritiladi. Bunday 
preparatlarning davolovchi miqdorlari oldini olish maqsadida 3-5 marta 
ko’p bo’lib, davolash kursi 2-3 hafta davom etadi. 
 
Oldini olish
. Parrandalar rasioni retinol va karotinoidlar bilan 
boyitiladi. Inkubasiyaga qo’yishda tuxum tarkibidagi A vitamin miqdori 
e’tiborga olinadi. Parrandalar uchun karotinning asosiy manbasi o’t 

---

201 
unlari hisoblanadi va ularning rasion strukturasidagi ulushi o’rtacha 7-
8% ni tashkil etishi lozim. 
Parrandalarning retinolga bo’lgan sutkalik ehtiyoji katta tovuqlarda 
2-3, 1-oygacha bo’lgan jo’jalarda - 0,3, 1-2 oylik jo’jalarda - 0,8, 2-5 
oylik jo’jalarda - 1,5, o’rdaklarda - 3,5 XB ni tashkil etadi.