Вазирлиги тошкент молия институти

Иқтисодий савдо сиёсатининг мақсади ва йўналишлари 
Иқтисодий савдо сиёсатини асосий иккита йўналишга ажратиш мумкин: 
- эркин савдо сиёсати; 
- протекционизм. 
Эркин савдо сиёсати 
(free trade) – бу, соф ҳолда, давлатнинг бозордаги 
асосий назоратини сақлаган ҳолда унинг иқтисодий савдога бевосита 
таъсирини чеклайди. Лекин бу давлатнинг иқтисодий савдодаги таъсири 
умуман йўқ, дегани эмас. Бунда давлат бошқа давлатлар билан келишувлар 
орқали ўз хўжалик субъектларига максимал эркинликни вужудга келтиради.
Протекционизм
(protectionism) - бу миллий иқтисодиётни хорижий 
рақобатдан химоя қилишга қаратилган иқтисодий сиёсатдир. Протекционизмда 
эркин савдо сиёсатидан фарқли ўлароқ бозор муносабатлари эркин амал 
қилмайди, чунки бу йўналиш вакиллари жаҳон бозорида давлатларнинг 
иқтисодий салохияти ва улар ишлаб чиқарадиган маҳсулотларининг 
рақотбардошлиги ҳар хил бўлади, шунинг учун бозор муносабаталрининг 

---

96 
эркин амал қилиши барча давлатлар учун, айниқса, кам ривожланганлари учун 
фойдали бўлавермайди, деб ҳисоблайдилар.
Божхона тарифлари ва уларнинг таъсир этиш механизми 
Иқтисодий савдо сиёсатининг асосий ва классик дастаги бўлиб, божхона 
тарифлари ҳисобланади. 
Божхона 
тарифи
- 
бу 
тизимлаштирилган 
божхона 
божлари 
ставкаларининг рўйхати. Божхона божи деганда, давлатнинг чегарасини кесиб 
ўтган вақтда импортга ва экспортга солинадиган солиқ тўловлари тушунилади. 
Божхона божлари қуйидаги мезонлар бўйича таснифланади: 
1.
Товарнинг ҳаракат йўналишига қараб. 
Товарнинг ҳаракат йўналишига 
қараб 
импорт, экспорт ва транзит божлари
га бўлинади. 
2.
 
Божнинг белгиланиши усулига қараб. 
Божнинг белгиланиши усулига 
қараб