|
Gibridlanishda –
|
Shakli va enrgiyasi jihatidan farq qiluvchi sharsimon va gantelsimon orbitallar shakli va enrgiyasi bir xil bo’lgan noksimon (sp3 da 25% s va 75% p, sp2 da 33% s va 67% p, spda 50% s va 50% p) holatga o’tadi.
|
209
|
Gibridlanishda –
|
Gibridlanishda atom orbitallar soni o’zgarmaydi, faqat shakli va enrgiyasi o’zgaradi.
|
210
|
sp3 – gibridlanish
|
bitta s va 3 ta p orbitallarning gibridlanishi natijasida hosil bo’ladi.
|
211
|
sp3 – gibridlanish
|
Bu gibrid orbitallar fazoda 1090 burchak ostida joylashadi va asosan tetraedrik tuzilishga ega molekulalar hosil bo’ladi.
|
212
|
Tetraedrik shaklga ega bo’lgan
sp3 – gibridlangan birikmalar
|
alkanlar, sikloparafinlar, CCl4, P4O10, P2S5, PO4-3, ClO4-,
NH4+, SiH4, SiCl4, CH3J, SO4-2, H3O+, [Cu(NH3)4]SO4.
|
213
|
Trigonal shaklga ega bo’lgan
sp3 – gibridlangan birikmalar
|
H2O, NH3, ClO-, ClO3-, PCl3, PF3, H2S, PH3,
SiO2, Cl2, HCl, HF, olmos
|
214
|
sp2 – gibridlanish
|
bitta s va 2 ta p orbitallarning gibridlanishi natijasida hosil bo’ladi.
|
215
|
sp2 – gibridlanish
|
Bu gibrid orbitallar fazoda 1200 burchak ostida joylashadi va teng tomonli tekis uchburchak ko’rinishiga ega bo’ladi.
|
216
|
Teng tomonli uchburchak shaklga ega bo’lgan
sp2 – gibridlangan birikmalar
|
Alkenlar, aromatik uglevodorodlar, alkadiyenlar
(tarkibida qo’shbog’ bo’lgan barcha uglevodorodlar),
BCl3, BF3, AlCl3, AlBr3, CO3-2, COF2, SO3-2, SO3.
|
217
|
Burchak shaklga ega bo’lgan
sp2 – gibridlangan birikmalar
|
O2, NO2, SO2, grafit.
|
218
|
sp – gibridlanish
|
bitta s va bitta p orbitallarning gibridlanishi natijasida hosil bo’ladi.
|
219
|
sp – gibridlanish
|
Bu gibrid orbitallar fazoda 1800 burchak ostida joylashadi va chiziqli ko’rinishga ega bo’ladi.
|
220
|
Chiziqli shaklga ega bo’lgan
sp – gibridlishli birikmalar
|
Alkinlar, CO2, BeCl2, BeF2, CuC2, Ag2C2,
[Ag(NH3)2]Cl, HCN, BeBr2.
|
221
|
sp3d – gibridlanish
|
bitta s, 3 ta p va bitta d orbitallarning gibridlanishi natijasida hosil bo’ladi.
|
222
|
sp3d – gibridlanish
|
Bu gibrid orbitallarni molekulalarining fazodagi shakli asosi kvadrat bo’lgan prizma yoki uch yoqlama antiprizma ko’rinishda bo’ladi.
|
223
|
sp3d – gibridlanishli birikmalar
|
PCl5, PF5, Fe(CO)5, SF4, Cl3F, XeF2.
|
224
|
sp3d2 – gibridlanish
|
bitta s, 3 ta p va 2 ta d orbitallarning gibridlanishi natijasida hosil bo’ladi.
|
225
|
sp3d2 – gibridlanish
|
Bu gibrid orbitallarni molekulalarining fazodagi shakli oktaedrik ko’rinishda bo’ladi.
|
226
|
sp3d2 – gibridlanishli birikmalar
|
[Fe(CN)6]-3, [Fe(CN)6]-4, [Cu(H2O)6]+2, [CoF6]+3, [PF6]-,
[Co(NH3)6]+3, [AlF6]-3, [Fe(H2O)6]+3, XeF4, ClF5, SF6.
|
227
|
- bog’lar
|
faqat gibridlangan orbitallardan hodil bo’ladi.
|
228
|
- bog’lar
|
s, p, d elektron orbitallar hisobiga hosil bo’ladi.
|
Kristall panjara turlari
229
|
Molekulyar kristall panjara –
|
Kristall panjara tugunlarida molekulalar joylashadi.
|
230
|
Molekulyar kristall panjara –
|
Kimyoviy bog’lanish turi qutbli yoki qutbsiz kovalent.
|
231
|
Molekulyar kristall panjarali moddalar xossalari –
|
past haroratda suyuqlanadi, suvda kam yoki yomon eriydi, organik erituvchilarda yaxshi eriydi, elektr tokini o’tkazmaydi.
|
232
|
Molekulyar kristall panjarali moddalar:
|
NH3, N2, H2O, O2, F2, Cl2, nodir gazlar, oq fosfor, S , organik moddalar, qutbsiz va qutbli kovalent bog’lanishli moddalar.
|
233
|
Ionli kristall
panjara –
|
Kristall panjara tugunlarida ionlar joylashadi.
|
234
|
Ionli kristall
panjara –
|
Kimyoviy bog’lanish turi ionli.
|
235
|
Ionli kristall
panjarali moddalar xossalari:
|
Ularning kristallari qattiq, faqat yuqori haroratda suyuqlanadi, qutbli erituvchilarda yaxshi eriydi, eritmalarda ham suyuqlanmalarda ham elektr tokini o’tkazadi.
|
236
|
Ionli kristall
panjarali moddalar:
|
Tuzlar, metall oksidlar, asoslar.
|
237
|
Atom kristall
panjara –
|
Kristall panjara tugunlarida atomlar joylashadi.
|
238
|
Atom kristall panjara
|
Kimyoviy bog’lanish turi kuchli kovalent xususiyatga ega.
|
239
|
Atom kristall
panjarali moddalar xossalari:
|
Ularning kristallari juda qattiq (olmos, SiC), yuqori haroratda suyuqlanadi, nurni kuchli sindiradi (olmosda), elektr tokini o’tkazadi (grafitda).
|
240
|
Atom kristall
panjarali moddalar:
|
Olmos, grafit, karbin, qizil fosfor, qora fodfor,
SiO2, Ge, Si, B, B4C3, SiC
|
241
|
Metall kristall
panjara –
|
Kristall panjara tugunlarida metall atomlari joylashadi.
|
242
|
Metall kristall
panjara –
|
Kimyoviy bog’lanish turi metall bog’lanishli xususiyatga ega.
|
243
|
Metall kristall
panjarali moddalar xossalari:
|
Elektr tokini va issiqlikni yaxshi o’tkazadi, bolg’alanuvchan, cho’ziluvchan.
|
244
|
Metall kristall
panjarali moddalar:
|
barcha metallar.
|
Element atomlarining gidridlari va gidroksidlarining xossalari
245
|
Metall gidridlari
|
ionli bog’ga ega.
|
246
|
Metallmaslar gidridlari
|
kovalent bog’lanishga ega.
|
247
|
Metall gidroksidlari
|
Asos xossaga ega.
|
248
|
Metallmaslar gidroksidlari
|
Kislota xossaga ega.
|
249
|
II davrda elementlarning gidridlarida E – H bog’ining qutblilik darajasi
|
Li dan B gacha kamayadi va C dan F gacha ortib boradi.
|
250
|
Guruhlarda elementlar gidridlarining qutblilik darajasi
|
kamayib boradi (VI-VII-guruhda), ortib boradi (I-II-guruhda).
P gacha kamayadi keyin ortadi (guruhda).
|
251
|
VI – VII –guruh elementlarining gidridlari
|
Kislota xossaga ega.
|
252
|
Elementlarning vodorodli birikmalarini barqarorligi
|
guruhlarda yuqoridan pastga qarab kamayadi.
|
253
|
Elementlar gidroksidlari asoslik xossasi guruhlarda
|
yuqoridan pastga qarab ortib boradi.
|
254
|
Elementlar gidroksidlari kislotalik xossasi guruhlarda
|
yuqoridan pastga qarab kamayadi.
|
255
|
Elementlar gidroksidlari asoslik xossasi davrlarda
|
chapdan o’ngga qarab kamayib boradi.
|
256
|
Elementlar gidroksidlari kislotalik xossasi davrlarda
|
chapdan o’ngga qarab ortib boradi.
|
Eritmalar
257
|
Eritma –
|
ikki yoki undan ortiq komponentlardan tashkil topgan gomogen sistema.
|
258
|
Eritmalar
|
uch xil: gaz, suyuq va qattiq bo’ladi.
|
259
|
Osmotik bosim
|
yarim o’tkazgich parda orqali erituvchi molekulalarning eritmaga o’tish xossasiga osmos hodisasi deyiladi va buning natijasida hosil bo’lgan bosimga osmotik bosim deyiladi.
|
260
|
Osmotik bosim formulasi:
|
- eritmaning osmotik bosimi; m – erigan modda massasi;
R – universal gaz doimiysi; T – harorat; V – eritma hajmi;
M – erigan modda molekulyar massasi.
|
261
|
Massa ulush –
|
100 g eritmada erigan moddaning gramm hisobidagi miqdoriga aytiladi.
|
262
|
Massa ulush –
|
mx – erigan modda massasi; - erigan modda massa ulushi;
meritma – eritma massasi; ρ – eritma zichligi; V – eritma hajmi.
|
263
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
