Umumiy kimyodan qoidalar to’plami

Ikki komponentli dispers sistemalar

Dispers muhitning agregat holati	Dispers fazaning agregat holati	Misollar
Gaz	Gaz	Havo, gazlar aralashmasi
Gaz	Suyuq	Havodagi namlik, havoga purkalgan suyuqliklar (aerozollar)
Gaz	Qattiq__Tutun,_chang__Suyuq__Gaz'>Qattiq	Tutun, chang
Suyuq	Gaz	Gaz moddalarning suvdagi eritmalari (chin eritma)
Suyuq	Suyuq	Sulfat kislotaning suvdagi eritmasi (chin eritma), sut (emulsiya)
Suyuq	Qattiq	Osh tuzi, shakar, qutbli molekulali moddalarning suvdagi chin eritmalari, loyqa suv (dag’al dispers sistema)
Qattiq	Gaz	Aktivlangan ko’mir ustida gaz moddalarning adsorbsiyalanishi, penoplastlar, peobeton, pemza shlak, non,patir
Qattiq	Suyuq	Nam tuproq, mevalarda erigan suyuqlik, tabiiy marvarid
Qattiq	Qattiq	Qotishmalar, sement, beton, rangli shisha, emallar, ko’pchilik nodir toshlar

Elektrolitik dissotsilanish nazariyasi

298	Elektrolitlar	eritmasi yoki suyuqlanmasi elektr tokini o’tkazadigan moddalarga aytiladi.
299	Elektrolitmaslar	eritmasi yoki suyuqlanmasi elektr tokini o’tkazmaydigan moddalarga aytiladi.
300	Elektrolitlarga misollar	Asoslar,oksidlar,tuzlar
301	Elektrolitmaslarga misollar	Qutbsiz kovalent bog’lanishli birikmalar, gazlar, organik moddalar
302	Kuchli asoslar	LiOH, NaOH, KOH, RbOH, CsOH, FrOH, Ca(OH)2, Sr(OH)2­, Ba(OH)2
303	Kuchli kislotalar	HCl, HBr, HJ, HNO3, H2SO4, HMnO4, HClO3, HClO4
304	Kuchli tuzlar	Suvda eriydigan barcha tuzlar kuchli elektrolitlar hisoblanadi.
305	Kuchsiz asoslar	NH4OH, Mg(OH)2, Be(OH)2 va suvda yomon eriydigan asoslar (amfoter gidroksidlar)
306	Kuchsiz kislotalar	H2CO3, H2S, H2SO3, H2SiO3, HNO2, CH3COOH, HCN, HCOOH, HClO, HClO2.
307	Ion almashinish reaksiyalari	5 xil bo’ladi: Neytrallanish reaksiyalari kislota va asoslar o’rtasida sodir bo’ladi. Cho’kma hosil bo’ladigan reaksiyalar (oxirigacha boradi). Gaz ajralishi bilan boradigan reaksiyalar (oxirigacha boradi). Koordinatsion birikmalar hosil bo’ladigan reaksiyalar. Qaytar reaksiyalar.
308	Ion almashinish reaksiyalari	oxirigacha hosil bo’lsa reaksiya qaytmas bo’ladi.
309	Dissotsilanish darajasi –	dissotsilangan molekulalar sonining erigan modda molekulalarining umumiy dastlabki soniga nisbati elektrolitning dissotsilanish darajasi deb ataladi.
310	Dissotsilanish darajasi:	– dissotsilanish darajasi; n – dissotsilangan molekulalar soni; N – umumiy molekulalar soni.
311	Kislotalar	Dissotsilanganda kation sifatida vodorod ioni va anion sifatida kislota qoldig’i hosil qiladigan moddalar kislotalar deb ataladi.
312	Asoslar	Dissotsilanganda anion sifatida gidroksid ioni va kation sifatida metall ioni hosil qiladigan moddalar asoslar deb ataladi.
313	Tuzlar	Dissotsilanganda kation sifatida metall ioni va anion sifatida kislota qoldig’i hosil qiladigan moddalar tuzlar deb ataladi.

Tuzlar gidrolizi

314	Tuzlar gidrolizi	Tuzlar bilan suv molekulasi orasida sodir bo’ladigan reaksiyalar gidrolizlanish reaksiyalari deyiladi.
315	Kuchli asos bilan kuchli kislotadan hosil bo’lgan tuzlar	gidrolizga uchramaydi. Muhit neytral bo’ladi.
316	Anion bo’yicha gidrolizlanish	Kuchli asos bilan kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlar gidrolizga chala uchraydi. Muhit ishqoriy bo’ladi.
317	Kation bo’yicha gidrolizlanish	Kuchsiz asos bilan kuchli kislotadan hosil bo’lgan tuzlar gidrolizga chala uchraydi. Muhit kislotali bo’ladi.
318	Kation va anion bo’yicha gidrolizlanish	Kuchsiz asos bilan kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlar gidrolizga ham kation ham anioni hisobiga oxirigacha to’liq gidrolizga uchraydi. Muhit agar asos kuchliroq bo’lsa kuchsiz ishqoriy, kislota kuchliroq bo’lsa kuchsiz kislotali , asos va kislota kuchi teng bo’lsa neytral bo’ladi.
319	Tuzlar gidroliziga turli omillar ta’siri:	Quyidagi hollarda gidrolizlanish ortadi: haroratni ko’tarilishi, eritmani suyultirilishi, kuchsiz asos va kuchli kislotadan tashkil topgan tuzlarda ishqoriy muhitni, kuchli asos va kuchsiz kislotadan tashkil topgan tuzlarda kislotali muhitni ta’minlash. Quyidagi hollarda gidrolizlanish sekinlashadi: haroratni pasayishi, eritmadan tuz konsentratsiyasini oshirilishi, kuchsiz asos va kuchli kislotadan tashkil topgan tuzlarda kislotali muhitni, kuchli asos va kuchsiz kislotadan tashkil topgan tuzlarda ishqoriy muhitni ta’minlash.