Udk “Tarix” kafedrasi
Horijiy mamlakatlar tarixshunosligida xonlik siyosiy tarixining yoritilishi
Download 1,02 Mb. Pdf ko'rish
|
qoqon xonligi siyosiy tarixining mustaqillik davri tarixshunosligi 1991-2012 yy
|
2.2. Horijiy mamlakatlar tarixshunosligida xonlik siyosiy tarixining yoritilishi va tarixshunoslikning asosiy jihatlari.
Jahon tarixining ajralmas bо„lagi va tarkibiy qismi hisoblangan Vatanimiz tarixi о„zining nafaqat qadimiyligi, balki uzoq davom etgan tarixiy jarayonlarining jahon tarixiy taraqqiyoti jarayonlariga juda katta ta‟sir etganligi bilan ham jahon ilm ahli e‟tiborini о„ziga tortib kelmoqda. Aytish mumkinki, О„zbekiston sо„zi tilga olinganda jahonning turli iqlimlarida yashovchi har qanday insonning kо„z о„ngida qadimiy tarix gavdalanadi. Bugungi kunda tarixni nafaqat о„rganish, balki uni ilmiy jihatdan asoslangan dalillarga tayangan holda, tarixiy jarayonlarning mohiyatini ochib berishda xaqqoniylik tamoyillariga asoslangan holda chuqur va atroflicha tadqiq etish hamda eng tо„g„ri ilmiy xuloslarni taqdim etish har bir tarix tadqiqotchisi oldida turgan eng muhim vazifalardan biridir. Qо„qon xonligi tarixshunosligining horijiy tarixchilar tomonidan о„rganilgan va tadqiq etilgan ilmiy ishlarini aks ettirgan bir qator tadqiqotlar xonlik tarixini atroflicha о„rganishda va ayniqsa tarixiylik hamda ilmiylikka asoslanilgan fikrlarning yuzaga kelishida ma‟lum darajada о„rin tutadi. Garchi bu asarlar xonlik tarixini mukammal va manviy ma‟lumotlarga asoslanilgan holda batafsil yoritib berish darajasida talqin etilmagan bо„lsada, xzonlik tarixining mak‟lum darajada obyektiv ravishda yoritib
berilganligi bilan
xususiyatlanadi. Horij
tadqiqotchilarining asarlarida sovet tadqiqotchilari uchun mumkin bо„lmagan tarixiy tahlilga keng о„rin berilgan hamda tarixiy jarayonlarning asl mohiyati ochiq oydin yoritib berilgan. Bunday tadqiqotchilar va ularning asarlari orasida D.Bergxorn 132 , E.Bekon 133 , R.Konnuest 134 , E.Ollvort 135 , T.Rakovski–Xarmstoun 136 ,
137 , D.Uiler 138 , D.Xuson 139 , S.Bekker 140 , Kavaxara YA 141 , M.Oldsvort 142 va
132
Barghorn L. Sovet Russian Nationalism. – New York, 1956; 133
J. Wheeter. The modern history of Central Asia. –London, 1964; 134
E.A. Allworth. Uzbek Literary politics – New York 1964; 135
E. Bacon. Central Asiens under Russians Rule. – New York, 1966; 136
R. Conguest. Soviet Nationalitiea in Practice. – London, 1967; 137
L. Tillet. The Great Friendship. Soviet Historians on the Non-Russian Nationalities. – North Carolina, 1969.
138 T. Rakovska-Harmstone. Russian and Nationalism in Central Asia. – Baltimore, 1970 139 D.Hooson. The Soviet Union. People and Regions – California, 1977 140 Вескег S. Викhага апd Кhiva 1865-191-жилд 24. Саmbridge. 1969. 51
boshqalarni alohida kо„rsatib о„tish mumkin.
Yuqorida ta‟kidlab о„tilganidek, Qо„qon xonligi tarixi, ayniqsa xonlikning elchilik masalalari bilan bog„liq siyosati haqida qimmatli ma‟lumotlarni jamlagan M.Saray va Inalchiklarning asarlari ham muhim ahamiyatga ega bо„lgan horij tadqiqotlari sanaladi. Bu asarlar Qо„qon xonligi tomonidan Turk sultoniga yuborgan elchilik masalalarining batafsil yoritib berilganligi bilan ahamiyatlidir. 143
akademiyasi Sharqshunoslik instituti (B.M.Bobojonov, SH.X.Vohidov) hamkorligida Yaponiyada chop etilgan «Tuhfa-yi Taib» asarida mualliflar manbalarga asoslangan holda Qо„qon xonligining chor Rossiyasiga qarshi kurashlari hamda xonlikning ichki siyosati masalalari bir qator ma‟lumotlarni keltiradilar 144
. Mustaqillik yillarida Qо„qon xonligi tarixining horijlik tarixchilarning tadqiqotlarida yoritib berilishi va uning tarixshunoslik masalalari tadqiq etilganligini bir qator tadqiqotlarda qisman kuzatish mumkin bо„lsada, biroq bu borada amalga oshirilgan ilmiy tadqiqotlar orasida tarixchi O.Masaliyevaning “Buxoro, Xiva va Qо„qon xonligi tarixini XX asr Angliya va Amerika tarixshunosligida о„rganilishi” nomli dissertatsiyasi alohida о„rin tutadi. 145
. Tadqiqotchi O.Masaliyevaning tadqiqotlarida Qо„qon xonligi va uning siyosiy tarixi, xonlikning tashkil topishi, hukmdorlarining taxtga о„tirishlari va hukmronligi sanalari va bu haqdagi bir qator ma‟lumotlarning turli horij
141
Кавахара Я. Мухаммад Хакимхоннннг "Мунтахаб ат таворих'" асари тарихий манба сифатида // Тарихий манбашуносликнинг долзарб муаммолари. Республика илмий-амалий анжуман материаллари. Т., 2001. - Б 19-22., Ўша муаллиф. Амир Хайдар мактублари // Тарихий манбашуносликнинг долзарб муаммолари. Республика илмий-амалий анжуман материаллари. Т., 2005. - Б 41-44. 142
Holdsworth M.Turrestan in the nineteenth century. A brief History of Khanates of Central Asia. Oxford. 1959 143 Saray M. Rus isgali devrinda Osmanli devleti ile Turkistan hanliklari arasindeki siyasi munasabetler(1775-1875). -Ankara. 1994. -S74. Saray M. Rusiyanin Turk yurdlarina yayilmasi. – Istanbul. 1975. -S.35. Inalcik. Osmanli – Rus rekabetinin mensei ve Volga – Don kanali tesebbusi.- Ankara. 1948. -S349-402. 144
Муҳаммад Йунус Хаджа б. Муҳаммад Амин-Хаджа. Туҳфа-йи Таиб // Islamic Area Studies Project Central Asian research Series –Ташкент-Токио. 2002. -№ 6. -С.1. 145 Масалиева О. Бухоро, Хива ва Қўқон хонлиги тарихини ХХ аср Англия ва Америка тарихшунослигида ўрганилиши. Тарих фан...номзоди дисс... – Т., 1998. 104-б.
52
tarixchilari tadqiqotlarini tahlil qilgan holda yoritib berganligini alohida kо„rsatib о„tish о„rinlidir.
Bu borada mazkur tadqiqotda bir qator ma‟lumotlarni о„qish mumkin. Jumladan tadqiqotchining alohida ta‟kidlab о„tishicha, Qо„qon xonligi masalalarini yoritishda horijliklar asosan Rossiya imperiyasining о„zbek xonliklarini, xususan Qо„qon xonligini bosib olishi masalalariga alohida e‟tibor qaratganlari holda, xonlikning tashkil topishidan Rossiya imperiyasi bosqiniga qadar bо„lgan davri haqida umumiy holda, ya‟ni nisbatan kamroq tо„xtalib о„tganlar. Tadqiqotchining tia‟kidlashicha, XX asr 60-yillaridan boshlab keyingi yillarda AQSH va Angliya tarixshunosligida Qо„qon xonligi tarixiga oid bir qator asarlar yaratildi. Ular orasida Nettleson Susannaning "Qо„qon xonligining gullab- yashnashi. 1800 - 1820. Turk - Eron madaniy hamkorligi" dissertatsiyasi, Riler Patron Poetning "Turk tadqiqotlari
xalqaro jurnali"da nashr etilgan "Qо„qon xonligining gullab-yashnashida Umarxon. 1800-1820" nomli maqolalarini kо„rsatib о„tadi. 146
XX asr о„rtalari yoki oxirlarida Qо„qon xonligi masalalariga berilgan baxo XX asr dastlabki yillarida bildirilgan fikrlardan unchalik keskin farqlanmaydi. Tadqiqotchi bu davrdada horijda yaratilgan ilmiy tadqiqotlarni tahlil qilar ekan, AQSH va Angliyada XX asrda nashr etilgan Qо„qon xonligi tarixi taxliliga bag„ishlangan asarlarni tadqiqotiga alohida urg„u berib, ulardagi Qо„qon xonligi tarixining alohida sohalarining yoritilganligiga e‟tibor qaratadi va shunday asarlar qatorida M.Xoldsvortning "Turkiston XIX asrda" kitobining tahlilini keltiradi. 147
Mazkur tadqiqotda kо„rsatib о„tilishcha, M.Xoldsvortning "Turkiston XIX asrda" kitobini XX asr 50-yillari ikkinchi yarmiga kelib, Qо„qon xonligi haqida nisbatan batafsilroq ma‟lumot beruvchi asarlardan biri sifatida e‟tirof etish mumkin
146
Масалиева О. 105-б. Қаранг: Nettleson Susanna. Florishing of the khanate of Qoqan, 1800 - 1820: A Turkic Iranian cultural partneship. New York, unpublislied thesis. - Columbia University, 1981. Ruler Patron Poet. Umar khan in tlv 14 aiming of the khanate of Qoqan: 1800 1820. / International journal of Turkish studies. 147 Масалиева О. Бухоро, Хива ва Қўқон хонлиги тарихини ХХ аср Англия ва Америка тарихшунослигида ўрганилиши. Тарих фан...номзоди дисс... – Т., 1998. 105-б. Қаранг: Holdsworth М. Turkestan in the nineteenth century. - Oxford. - P. 80. 53
bо„lib, Meri Xoldsvort qalamiga mansub quyidagi jumlani keltirib о„tadi: - “Qо„qon xonligi 1798 yildan 1876 yilgacha ming sulolasi xonlari qо„l ostida bо„lgan Farg„ona vodiysida mavjud bо„lgan edi. U Marg„ilon, Qо„qon va Namangan viloyatlarini о„z ichiga olgan edi.” 148
sanasining turlicha talqin qilinganligini kо„rsatib о„tadi va bu borada bir qator xorijiy tarixchilar asarlarining tahlilini keltirib о„tadi. 149
uning ma‟lumotlariga kо„ra Qо„qon xonligi 1798 yilda Buxorodan mustaqilikka erishib, shu yili chingiziy va temuriy shajarasidan kelib chiqqan ming urug„i hukmronligigi о„tganligini kо„rsatiladi. Yana bu muallifning kо„rsatishicha, Qо„qon xonligi Pomirgacha, Toshkentgacha, Sirdaryo va Tyanshangacha bо„lgan hududlarni о„z tarkibiga kiritganligini kо„rsatib о„tadi. 150
O.Masaliyevaning fikricha, Mans bu ma‟lumotlari bilan M.Xoldsvort malumotlariga yaqin fikrlarni bildirgan. 151
Shu о„rinda mazkur tadqiqotchi horij tarixchisi Mansning о„z asarini yaratishda Muhammad Niyoz Hо„qandiyning “Tarixi shohruxiy” asaridan foydalanganligini ta‟kidlab о„tadi 152
. O.Masaliyevaning fikricha, M.Xoldsvort va Manslarning Qо„qon xonligining tashkil topishi sanasini kо„rsatganda davlatning rasman Qо„qon xonligiga aylanganligini nazarda tutgan bо„lishi mumkinligini kо„rsatib о„tadi. Shuningdek, tadqiqotchi O.Masaliyeva amerikalik о„zbekshunos olim Eduard Ollvortning ham Qо„qon xonligini "1710 yilda tashkil etilgan" 2 ligini yozib qoldirganligini kо„rsatib о„tadi. 153
Biroq biz tadqiqotning avvalgi qismida kо„rsatib о„tganimizdek Qо„qon
148
Масалиева О. Бухоро, Хива ва Қўқон хонлиги тарихини ХХ аср Англия ва Америка тарихшунослигида ўрганилиши. Тарих фан...номзоди дисс... – Т., 1998. 105-б. Қаранг: Holdsworth M. Turkestan in the... - P.5. 149
Масалиева О. Бухоро, Хива ва Қўқон хонлиги тарихини ХХ аср Англия ва Америка тарихшунослигида ўрганилиши. Тарих фан...номзоди дисс... – Т., 1998.104-б. 150 О„sha joyda 151 О„sha joyda 152 Ўша жойда. Mans B.F. Central Asian uprisings in the nineteenth century: Fergana under the Russians. /Russi; n review. Vol.46. - P. 268. 153
Масалиева О. Бухоро, Хива ва Қўқон хонлиги тарихини ХХ аср Англия ва Америка тарихшунослигида ўрганилиши. Тарих фан...номзоди дисс... – Т., 1998.107-б. 54
xonligi bundan ancha avvalroq, ya‟ni Buxoro xonligidagi siyosiy boshboshdoqlik natijasida XVIII asr boshlarida Farg„ona vodiysida mustaqil davlat sifatida tashkil topgan. Qо„qon xonligiga Chodak xо„jalarining yordami bilan 1709 yilda Ming urug„ining boshlig„i Shohruhbiy ibn Ashur Muhammad (1709 - 1721) asos solgan. 154
Qо„qon xonligi siyosiy tarixini (1709 - 1876) shartli ravishda tо„rt bosqichga bо„lish mumkin: 155
1. Xonlikning shakllanish davri (1709 - XVIII asr 50 - yillari). Bu davrda Qо„qon xonligi asosan Farg„ona vodiysidan iborat bо„lib, xonlik hukmdorlari mamlakatni birlashtirish, ichki nizolarga barham berish, tashqi dushmanga qarshi kurashish, mamlakatning mavqeini mustahkamlash bilan mashg„ul bо„lgan. 2. Taraqqiyot davrining boshlanishi (XVIII asrning 60 - yillaridan shu asr oxirigacha). Bu asosan Norbо„tabiy (1763 - 1798) hukmronlik qilgan davr bо„lib, xonlik hududi kengaygan, siyosiy va iqtisodiy jihatdan yuksala boshlagan. Mamlakat О„rta Osiyoda ham о„z mavqeiga ega bо„lib borgan. 3. Taraqqiyot davri (XIX asrning birinchi yarmi). Olimxon (1798 - 1810), Umarxon (1810 - 1822), Muhammadalixon (1822 - 1842) kabi hukmdorlar davrida xonlik hududi kengayib, shimoldan qozoq chо„llari va u orqali Rossiya, g„arbdan Buxoro amirligi, chо„l zonalari orqali Xiva xonligi hududi, sharqsan Qashqar yerlari bilan chegaradosh bо„lib, janubiy xududlari Pomir toglariga tutashib ketgan. Xonlik О„rta Osiyoda siyosiy mavqeini mustahkamlash bilan birga, iqgisodiy jihatdan ham ancha yuksalgan. 4. Tanazzul davri (XIX asrning 50 - 70 - yillari). Bu davrda ichki nizolar va tashqi urushlar avjiga chiqqan. Mamlakat siyosiy va iqtisodiy tanazzulga yuz tutgan. Taxt uchun kurashlar kuchayib, xonlik hukmdorlari tinimsiz almashinib turgan. Xatto, Xudoyorxonning о„zi uch marta (1845 - 1858, 1862 - 1863, 1865 - 1875) taxtga kelib, ichki nizolar oqibatida uch marotaba undan ketishga majbur bо„lgan. Tashqi dushmandan xonlik о„zini mudofaa qila olmagan. Natijada, dastlab
154
Мирзо Олим Махдум Хожи. Тарихи Туркистон. -Т., Янги аср авлоди, 2008. 5-б 155
Мадрахимов З.Ш. Қўқон хонлигида савдо муносабатлари. Наманган. 2009. 30-б 55
1842 yil Buxoro xonligi xonlikni vaqtincha bosib olgan bо„lsa, 1876 yil Rossiya imperiyasi unga barham bergan. 156
Keyingi о„rinlarda O.Masaliyeva Yuriy Bregel tadqiqotlari haqida fikr yuritadi. Uning ta‟kidlashicha, Yuriy Bregelning maqolalari ham Qо„qon xonligi tarixi masalalarini yoritishda muhimdir. Y.Bregel ham Muhammad Niyoz Hо„qandiyning “Tarixi Shoxruxiy” asarining N.N.Pantusov tomonidan 1885 yilda Qozonda chop etilgan asari matnidan foydalanganligini alohida ta‟kidlab о„tadi 157
. Bizningcha mazkur manbaga horijlik tarixchilarning alohida e‟tibor qaratganlarining sababi bu asar boshqalaridan avvalroq boshqa tillarga tarjima qilinganligi va horij tarixchilarining tanishishlari uchun imkoniyatning mavjudligi bо„lishi mumkin, qolversa, Muhammad Niyoz Hо„qandiy saroy amaldorlari safiga kirganligi uchun Sheralixon hukmronligidan XIX asrning 70-yillarigacha yuz bergan siyosiy jarayonlarda bevosita ishtirok etgan. Muallif о„z asarida xonlik ichki siyosiy hayotining barcha tomonlarini atroflicha yoritish bilan birga, xonlarning tashqi siyosatga munosabati, harbiy ahvolning yomonligi va achinarlisi, harbiy ahvolning shunday qolib ketganligi, xattoki chor Rossiyasining dastlabki harbiy yurishlarida xonlik askarlarining mag„lubiyatga uchrashi va shaharlarning qо„ldan boy berilishini xonlarning beparvoligi oqibatida edi, deya baholaydi. 158
kuchayishi, bundan avvalroq yuz bergan qipchoqlar voqealari ham batafsil yoritib berilgan. Shu о„rinda ta‟kidlab о„tish kerakki, Muhammad Niyoz Xо„qandiyning “Tarixi shoxruhiy” asari Qо„qon xonligi tarixiga bag„ishlab yozilgan dastlabki mukammal asarlardan biri bо„lib, xonlikning XIX asr о„rtalarigacha bо„lgan davri tarixini yoritib bergan muhim manbalardan biri sanaladi. Bu asarning bir necha marta tadqiqot obyekti bо„lganligi ham fikrimizni tasdiqlaydi. «Tarixiy Shoxruxiy» asari XIX asr oxirlaridayoq tarixchilar tomonidan tadqiqot obyekti sifatida
156
О„sha joyda. 157
Масалиева О. Бухоро, Хива ва Қўқон хонлиги тарихини ХХ аср Англия ва Америка тарихшунослигида ўрганилиши. Тарих фан...номзоди дисс... – Т., 1998.105-б. 158 Тарихи Шохрухий. Б. 199-200. Қаранг: Илҳомов З. Амирлашкар тарихи. Т. 2013. 41-б. 56
о„rganila boshlangan asarlardan biri sanaladi. Rus tarixchisi N.N.Pantusov 1876 yildayoq asarning rus tilidagi tarjimalarini nashr qildira boshlagan bо„lsa, 1885 yilda uning tо„liq nusxasini rus tilidagi tarjima va izohlar bilan nashr qildirdi. 159
Shuningdek, T.K.Beysembiyev ham «Tarixi Shoxruxiy» asarini chuqur о„rganib, unda yozilgan ma‟lumotlar asosida Qо„qon xonligi va Sharqiy Turkiston tarixiga oid bir qator masalalarni tadqiq etgan. 160
yana biri ingliz tarixshunosligida fransuz muallifi Kraussetning inglizchaga о„girilgan "Dasht imperiyasi. О„rta Osiyo tarixi" 161 asaridir. Bu kitob keyinchalik bir qator ingliz tarixchilar tadqiqotlari uchun manba bо„lib xizmat qilganligi tadqiqotda ta‟kidlab о„tiladi. 162
Krausset – “Farg„ona shayboniylar xukmdorligi davrida Movarounnahr xonligining bir qismi sifatida shakllandi, ammo keyinroq bu birlashish faqat nomigagina bо„lib qoldi... 1710 yillar atrofida Abulfayzning avlodidan bо„lgan Shoxrux deb nomlangan shayboniy xо„jalar ustidan g„olib kelib Farg„onada poytaxti Qо„qon bо„lgan mustaqil о„zbek xonligini tashkil etishda muvaffaqiyatga erishdi”, - deb kо„rsatganligini keltiradi. 163
о„rganish nafaqat yurtimiz tarixchilarining, balki bir qator horijlik tarixchilarning ham tadqiqot obyektlari sifatida bir muncha mukammal о„rganilganligi va kо„plab horijlik tarixchilar e‟tiborini jalb qilganligi baln ham alohida xususiyatga ega.
159 Пантусов Н.Н. Теварихи Шахрухие // Туркестанские ведомости. -1876. -№30. 160 Бесембиев Т.К. «Тарих-и Шохрухи» как исторический источник. Алма-Ата. «Наука», 1987. – C 200; «Тарих–и Шохрухи» о Восточном Туркестане // Из истории Средней Азии и Восточного Туркестана в ХV – ХIХ вв. –Т., 1987. – С. 162-174. Қаранг: Илҳомов З. Амирлашкар тарихи. Т. 2013. 41-б. 161
Масалиева О. Бухоро, Хива ва Қўқон хонлиги тарихини ХХ аср Англия ва Америка тарихшунослигида ўрганилиши. Тарих фан...номзоди дисс... – Т., 1998. 106-б. Қаранг: The empire of the steppes. A history of Central Asia. By Rene Qrousset. - Rutgers University press,1970. - P.488. 162 Масалиева О. Бухоро, Хива ва Қўқон хонлиги тарихини ХХ аср Англия ва Америка тарихшунослигида ўрганилиши. Тарих фан...номзоди дисс... – Т., 1998.106-б. 163
Масалиева О. Бухоро, Хива ва Қўқон хонлиги тарихини ХХ аср Англия ва Америка тарихшунослигида ўрганилиши. Тарих фан...номзоди дисс... – Т., 1998.107-б.
57
Biroq bu bilan hoijlik tarixchilarining asarlarida xonlik tarixining yoritilishi mukammal ilmiy yechimini topgan tadqiqotlar ekanligini anglatmaydi. Yuqorida keltirib о„tilgan va tadqiqotchilar tomonidan ta‟kidlab о„tilgan kamchiliklar va ma‟lumotlardagi, sanalardagi, tarixiy voqeliklar va tarixiy jarayonlarning sodir bо„lishining talqini keltirilgan ma‟lumotlarda chalkashliklarning mavjudligi bu tarixchilarning xonlik tarixining manbashunoslik masalalarini bir muncha chetlib о„tganligi va boshqa tarixchilar tomonidan yozib qoldirilgan chalkash fikrlarning rivojlantirilganligi bilan ham xususitga ega. Garchi horijlik tarixchilarning tadqiqotlarida umumiy kamchiliklarga yо„l qо„yilgan bо„lsada, ularda keltirilgan ma‟lumotlarning tahlili va ilmiy jihatdan tadqiq etilishi xonlik tarixi yuzasidan xaqqoniy xulosalar berish uchun ma‟lum darajada turki beradi.
58
2-BOB BО„YICHA XULOSA
Dissertatsiyaning ikkinchi bobida Qо„qon xonligi siyosiy tarixining tarixshunosligi masalalarini tahlil etish vazifasi qо„yilgan bо„lib, amalga oshirilgan tadqiqot yuzasidan quyidagilarni kо„rsatib о„tish mumkin, ya‟ni О„zbekiston Respublikasining mustaqillik yillarida amalga oshirilgan ilmiy tadqiqotlar avvalgi asrda sovet tarixchilari tomonidan amalga oshirilgan ilmiy tadqiqotlardan Qо„qon xonligi tarixini, uning ichki va tashqi siyosatini atroflicha va keng yoritib berilganligi, ilmiy tadqiqotlarda va ilmiy nashrlarda xonlik tarixining obyekitv ravishda, tarixiylik va ilmiy asosida yoritilganligini kuzatish mumkin. Bunday tadqiqotlarning asosiy qismini xonlikning tarixshunosligi, manbashunosligi, siyosiy tarixi, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti, savdo va diplomatik aloqalari, madaniy hayoti va boshqa muammolarga qaratilganligini kо„rish mumkin. Umumiy xulosa sifatida aytish mumkinki, mustaqilik yillarida yaratilgan ilmiy asarlar va amalga oshirilgan tlmiiy tadqiqotlar о„zining nazariy va metodoloik jihatlari bilan avvalgi tadqiqotlardan farqlanadi va mazmun jihatdan obyektiv ahamiyat kasb etadi. Bu bobda yana bir kо„rib chiqilgan masala Qо„qon xonligining xorijiy mamlakatlar tarixshunosligida siyosiy tarixining yoritilishi va tarixshunoslikning asosiy jihatlarining tahlili bо„lib, amalga oshirilgan tadqiqot natijalari shuni kо„rsatadiki, Mustaqillik yillarida Qо„qon xonligi tarixining horijlik tarixchilarning tadqiqotlarida yoritib berilishi va uning tarixshunoslik masalalari tadqiq etilganligini bir qator tadqiqotlarda qisman kuzatish mumkin bо„lsada, biroq bu borada amalga oshirilgan ilmiy tadqiqotlar orasida tarixchi O.Masaliyevaning “Buxoro, Xiva va Qо„qon xonligi tarixini XX asr Angliya va Amerika tarixshunosligida о„rganilishi” nomli dissertatsiyasi alohida о„rin tutadi. Bu borada tarixchilarimizning oldida turgan vazifalardan biri sifatida aytib о„tish mumkinki, xonlik tarixshunosligining horijiy mamlaktlar tarixiy asarlarining yanada kengroq va chuqurroq tahlili muhim tadqiqot obyekti bо„lishi mumkin.
|
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish