61
Bir jinsli daladan
diagonal bo‘yicha
tuproq namunalarini
olish
Bir jinsli daladan
ikkita diagonal
bo‘yicha tuproq
namunalarini olish
Namuna olishning
tasodifiy usullari
Namunalar
tuproq maydaligichga solinib, 0,25 va 1 mm elaklardan
o‘tkaziladi. Mikroelementlarni aniqlash uchun tuproq hovonchada
maydalanadi. 2 mm dan kichik bo‘lgan fraksiyalar 500 gr atrofida
plastik
bankalarga solinadi. O‘zbekiston sharoiti tuproqlari uchun tuproq
namunalari olishning quyidagi qoidagilari belgilangan:
1. Namuna olish uchun,
birinchi navbatda, dala ko‘zdan kechiriladi.
Uning umumiy maydoni, relyefi (baland-pastligi), dala yuzida toshlar,
shag‘al va boshqa yot narsalarning bor-yo‘qligi,
tarqalishi, begona o‘tlar
bosganligi, mazkur dala tuprog‘ining bir xilligi kabi holatlar hisobga
olinadi.
2. Dalaning umumiy maydoni 1-rasmda ko‘rsatilgandek, to‘rt
bo‘lakka bo‘linadi va uning har bir bo‘lagi hamda o‘rtasidan olish belgilab
olinadi.
Daladan tuproq namunalarini olish tartibi 1-rasm
-
namuna
oli-
nadigan
dalaning cheti;
- namuna
oli-
nadigan
maydonning
cheti.
3. Kesma devoriga quyosh to‘g‘ri tushib turishi kerak.
62
Ko‘rsatilgan nuqtalardan tuproqning - 15 sm haydov qatlami,
ustki
chirindiga boy qismi va 15 - 30 sm haydov qatlami ostki qatlamlaridan
belkurak yordamida namunalar olinadi. Namunalar olishdan oldin
tuproqning yuzasi yirik toshlar, o‘simliklardan biroz tozalanadi.
1-rasmda asosan namunalar 5 ta 0 - 15 sm va 5 ta 15 - 30 sm qatlamlar
bo‘yicha olinadi va ular birga qo‘shilib, brezent
yoki polietilen plyonka
ustida yaxshilab aralashtiriladi. Har biri 0 -15 va 15 - 30 sm. li bo‘lsa,
undan ko‘p tuproq namuna sifatida texnik tarozida 0,1 g aniqlikda tortib
olinadi. Namunalar gazmoldan tayyorlangan xaltachalar yoki karton
qutichalarga solinadi. Maxsus etiketkalarga xo‘jalikning nomi, namuna
olingan manzilning biron–bir ko‘zga tashlanadigan belgisi (orientiri),
dalaning raqami, namuna olingan kun, yil, olgan shaxsning familiyasi, ismi
sharifi, lavozimi, namunaning og‘irligi yozilib, xaltacha ichiga solinadi va
laboratoriyaga olib kelinadi.
Laboratoriyaga olib kelingan namunalar laboratoriya sharoitida yoki
salqin, shamoldan pana, har xil gaz va suv bug‘lari bo‘lmagan joyda 2 - 3
kun davomida quritiladi. Qurigandan so‘ng, undagi o‘simlik qoldiqlari,
ildizlari va boshqa qo‘shilmalar terib olinadi.
Namunaga olingan tuproq
yaxshi quriganidan keyin, chinni hovon-
chada yog‘och yoki rezina tayoqcha yordamida asta-sekin yirik
kesakchalari maydalanadi (bunda mexanik
zarrachalar parchalanib
ketmasligi lozim) (2-rasm). Shundan so‘ng, tahlil uchun kerakli miqdorda
tayyorlanadi. Buning uchun tuproq brezent yoki toza oq qog‘oz ustiga
yoyilib, yirik kesakchalar qo‘l bilan maydalanadi. Tahlilga o‘rtacha tuproq
namunasini olish uchun brezentdagi tuproq yaxshilab aralashtiriladi va qo‘l
yoki lineyka bilan bir tekis yassilanadi. Tuproqlarni fizik yoki kimyoviy
tahlil uchun tayyorlash biroz farqlanadi. [1]
Do'stlaringiz bilan baham: