Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

doimo  ochiq  bo ‘lsin»  degan  chaqiriq  hozir  ham  amalga  oshirilayotir. 

Yozgi  ta’til  kunlarida  ham  maorifchilar  yoshlarga  turli  mashg‘ulot  va 

o‘quvlar  taklif qiladilar,  maktab  o‘quvchilari  bilimini  chuqurlashtirish, 

ular  uchun  kollejlarga  tayyorlov  kurslarini  tashkil  qilish  bilan  band 

bo‘ladilar.

Oliy ta’lim

Amerika  Qo ‘shma  Shtatlarida  oliy  ta ’lim  4  asosiy  bosqichda 

amalga  oshiriladi:  kichik  mutaxassis,  bakalavr,  magistr,  doktor.  Oliy 

ta’limdagi  bosqichlar  o‘z  oldiga  qo‘ygan  maqsadi  va  o‘quv  dasturlari 

jihatidan  bir-biridan  qat’iy  chegaralangan.  Birinchi  bosqich  garchi 

AQSh  oliy  ta’lim  bosqichi  deb  yuritilsa-da,  ulami  vazifasiga  ko‘ra 

bizdagi  maxsus  o‘rta  o‘quv  yurtlariga  tenglashtirish  mumkin.  Bu

682

---

bosqich  2  yillik  kollej  shaklida  amalga  oshirilib,  bitiruvchilarining 

uchdan  ikki  qismi  4  yillik  kollejlaming  III  kursiga  qabul  qilinadilar. 

Qolgan bir qismi esa kichik mutaxassis guvohnomasini oladL Ikki yillik 

kollejlaming 87 foizi davlat ixtiyorida, qolgan 13 foizi esa xususiydir.

Bunday kollejlarga o‘rta maktabni tugatganlar o‘z iqtidori, qiziqishi 

va maktabda olgan kasb yo‘nalishiga ko‘ra turli yo6nalishdagi  ixtisoslik 

boiimlariga  qabul  qilinadilar.  Bu  o6quv  yurtlarida  o4qish  eng  yuqori 

saviyada  olib  boriladi.  Chunki  bu  toifadagi  o6quv  asosan  dorilfununlar 

qoshida  tashkil  etilgan.  Ikki  yillik  kollejlar  deyarli  barcha  shtatlarda 

boiib,  tayyorlangan  mutaxassislar  o6sha  shtatlardagi  kadrlarga  bo6lgan 

ehtiyojni  qondiradi.  Bunday  kollejlar asosan kam ta’minlangan,  nochor 

oilalaming  farzandlari  uchun  mo6ljallangandir.  Shuningdek,  bunday 

kollejlar yoshlar o6rtasida ishsizlikni kamaytirishga xizmat qiladi.

I  bosqich  oliy  taiimni  tugallagan  talabalarga  II  bosqichdagi  to6rt 

yillik  kollej  va  universitetlarga  kirish  imkoniyati  beriladi.  Bunday  oliy 

o6quv  dargohini  bitirganlarga  1  darajali  bakalavr  unvoni  beriladi.  II 

bosqich  oliy  o6quv  yurtini  bitirganlaming  bir  qismi  nazariy  bilimlami 

amaliyotda  mustahkamlash  uchun  to6rt  yil  ishlab  chiqarishga  borib 

ishlaydilar.  Chunki bunday kollejlarda talabalar uchun amaliy kosnikma 

ko6zda  tutilmagan.  Bitiruvchilaming  eng  layoqatlilari  aspirantura  va 

doktoranturada  o6qiydilar.  III  bosqich  -   magistr  maktabi  hisoblanib, 

unda  o6qish  muddati  1-2  yildan  iborat.  IV  bosqich  doktorantura 

bosqichidir. Tinglovchilar unda 3-4 yil ta’lim oladilar.

Oliy taiim  saviyasining yuqori boiishida o6quvchilami tanlab olish 

«Iqtidorlilarni  izlash»  harakatining  ahamiyati  katta.  Bolalami  saralash 

bilan  nafaqat  taiim   boshqarmalari,  balki  katta-katta  ishlab  chiqarish 

korporatsiyalari  ham  shug6ullanadilar.  Ular  iqtidorli  bolalar,  ulaming 

ota-onalariga  katta  miqdorda  mablag6  sarf  qiladilar.  Bu  borada 

«Vestixauz»  firmasining  faoliyati  jahonga  m a’lum  va  mashhurdir. 

Mamlakatdagi  «Nobel»  mukofoti  sovrindorlarining  uchdan  bir  qismini 

aynan shu firma tanlagan iqtidorli kishilar tashkil etadi.

Ko6rinib  turibdiki, 

oliy  taiim   zamini  o6rta  maktablarda 

tayyorlanadi.  Shuning uchun  ham AQSH  maktablarida o6quvchilaming 

boshlang6ich  taiim   bosqichidayoq  tabaqalashtirish  keng  rusumga 

kirgan.

AQSH  taiim   tizmmining  oliy  bosqichi  to6g6risida  gap  ketar  ekan, 

uning  ikki  an’anaviy  yo6nalishi  mavjudligini  qayd  etmoq  kerak. 

Birinchisi, 

bu 

ta ’limni 

individuallashtirish 

bo ‘Isa, 

ikkinchisi, 

talabalarning  mustaqil  ishlashlarini  amalga  oshirishdir.  Ta’lim