Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

1 

0 ‘rta maktab

Amerika  Qo‘shma  Shtatlarida  toiaqonli  o‘rta  maktab  sirasiga  10,

11,  12-sinflar  kiradi.  Binobarin,  7,  8,  9-sinflami  aksariyat  holda  quyi 

o‘rta  maktab  deb  ham  yuritiladi.  Quyi  o‘rta  maktab  kursini 

muvaffaqiyatli  o‘taganlar yuqori  bosqichga -  toiaqonli  o‘rta maktabga 

qabul qilinadilar.

Maium  darajada  9-sinfni  bitirganlar  yuqori  o‘rta  maktablarga 

tanlov  y o ii  bilan  qabul  qilinadilar.  Lekin  yuqori  o‘rta  maktablar 

o‘quvchilaming  bilimiga  qarab  tabaqalashtirilganligi  tufayli  86,4  foiz 

o‘quvchi ularga qabul qilinadi.

Amerikalik  yoshlaming  ko‘pchiligi  o‘rta  maktablami  tugatgach, 

tegishli diplom va maxsus kurslami bitirganliklarini isbotlovchi hujjatlar 

oladilar.  0 ‘quvchilar  odatda  maium  bir  sinfiii,  kurs  yoki  maktabni 

yakunlashda test sinovlariga jalb etiladilar.

0 ‘quvchilar bilimi quyidagicha baholanadi:

A - 95-100 ball;

V -  85-92 ball;

S - 71-80 ball;

D -  65-70 ball;

679

---

G -  0-64 ball (qoniqarsiz).

Test  natijalariga  ko‘ra  qoniqarsiz  baholangan  o‘quvchilar  yil 

davomida  ma’lum  vaqt  o‘tkazib  sinovdan  qayta  o‘tkaziladi.  Bu 

sinovlarga 

o‘quvchilaming 

sinf  muloqotida 

qatnashganligining 

natijalari, og‘zaki va yozma vazifalaming yechimlari ham ilova qilinadi. 

AQSh  maktablarida  chorak  va  o‘quv  yili  natijalariga  ko‘ra  ham 

o‘quvchilar test sinovlaridan o‘tkaziladi.

Ba’zi  shtatlarda,  shuningdek,  Nyu-Yorkda  ta’lim  departamenti 

tomonidan belgilangan imtihonlar ham o‘tkaziladi.

AQSh  maktablarida  odatda  o‘quvchilar  o‘quv  yili  davomida  ikki 

marta o‘zlashtirish tabeli oladilar. Ayrim okruglarda bunday tabellar har 

bir fan bo‘yicha 6 martagacha beriladi.

Har  bir  maktab  o‘quv  yili  boshlanishidayoq  o‘z  o‘quv  tartibini 

oldindan belgilab oladi. U quyidagicha bo‘lishi mumkin:

7 setyabr — o‘quv yilining boshlanishi;

12 oktyabr -  Kolumb kuni munosabati bilan bayram;

21  oktyabr  — o‘quvchilaming  aqliy  qobiliyatlarini  aniqlovchi  test 

sinovlari;

10 noyabr -  insholar konkursi;

22-27 noyabr -  dastlabki ta’tillar;

2 dekabr — kollejga kirish imtihonlarining birinchi bosqichi;

22 dekabr -  Rojdestvo ta’tili;

13 yanvar — kollejga kirish imtihonlarining ikkinchi bosqichi;

26 yanvar — o‘quv yili ikkinchi yarmiga o‘tish imtihonlari;

24 fevral -  yaxshi o‘quvchilami aniqlovchi milliy imtihonlar;

2 mart -  kollejlarga kirish imtihonlarining uchinchi bosqichi;

5 aprel -  3-davraga o‘tish imtihonlari;

12-20 aprel -  bahor ta’tillari;

4 iyun — kollejlarga kirish imtihonlarining to‘rtinchi bosqichi;

30 may -  Xotira kuni;

12 iyun -  bitirish kechasi;

20 iyun -  yozgi ta’tilga chiqish kuni.

0 ‘rta  maktablarda  o‘quvchilarga  o‘zlari  tanlagan  yo‘nalishlariga 

mos holda predmetlar tanlashda ma’lum erkinliklar bor. Masalan, ingliz 

tili,  ijtimoiy  fanlar,  matematika,  fizika  predmetlari  asosiy  fan  bo‘lib, 

chet tillari, nafis san’at, kasb ta’limi predmetlari o‘quvchilaming xohish, 

istaklariga qarab qo‘yilishi mumkin.

0 ‘rta  maktab  o‘quvchilari  kundalik faoliyatida yarim  vaqtni  o‘quv 

sinflarida,  qolgan  vaqtni  esa  laboratoriya,  maydonlar,  tajriba

680

---

uchastkalari, amaliyotuchunmo‘Ijallanganjoylardao‘tkazadilar.  10,11, 

12-sinflarda  maktab-oila  hamkorligi,  ayniqsa,  mustahkam  bo‘ladi. 

Chunki  ayni  shu  bosqichda  o‘quvchilaming  kasb-korlarga  moyilligi 

to‘la qaror topadi.

0 ‘quvchilar  va  ota-onalaming  istaklariga  muvoflq,  kasb-kor 

yo‘nalishiga  mos  keladigan  predmetlardan  olinadigan  saboqlami 

ko‘paytirish  mumkin.  Boshqacha  qilib  aytganda,  o‘quvchi  kelajakda 

qaysi  sohaga o‘z hayotini  bag‘ishlashga ahd  qilgan boisa,  aynan o‘sha 

yo‘nalishdagi  predmetlami  ustun  darajada  o‘rganib,  tayyorgarlik 

ishlarini olib boradi.

Yuqoridagilardan  xulosa  shuki,  AQSh  o‘rta  maktablari  o‘z 

o‘quvchilariga  uch  yo‘nalishda: 

akademik,  kasb-kor,  umumiy 

yo‘nalishlarda  bilim  beradilar.  Ayni  paytda  o‘quvchilarga  to‘rt 

yo‘nalishda hunar, kasb-kor asoslarini berib boriladi. Bular quyidagilar: