Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

11.A.Karimov. Badcamol avlod -  0 ‘zbckiston taiaqqiyotining poydevoii. -T.: «Sharq»,  1998,23-bct.

23

---

yoritilgan.  Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari 

quyidagilardan iborat:

«KadrIar tayyorlash Milliy mddelbming tarkibiy qismlari

“7 "

SHAXS

DAVLAT VA 

JAMIYAT

FAN

x

UZLUKSIZ

TA’LIM

ISHLAB

CHIQARISH

2-shakl. «Kadrlar tayyorlash milliy modeli»ning tarkibiy qismlari.

«Shaxs»  — 

kadrlar  tayyorlash  tizimining  bosh  subyekti  va  obyekti, 

ta’lim  sohasidagi  xizmatlarning  iste’molchisi  va  ularni  amalga 

oshiruvchb)  Kadrlar  tayyorlash  sohasidagi  davlat  siyosati  insonni 

intellektual va ma’naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash bilan uzviy bogMiq 

boigan  uzluksiz  taiim   tizimi  orqali  har  tomonlama  barkamol  shaxs- 

fuqaroni  shakllantirishni  nazarda  tutadi.  Shu  tarzda  fiiqaroning  eng 

asosiy  konstitutsiyaviy  huquqlaridan  biri  bilim  olish,  ijodiy  qobiliyatni 

namoyon  etish,  intellektual jihatdan  rivojlanish,  kasbi  bo‘yicha  mehnat 

qilish huquqi ro‘yobga chiqariladi.

Taiim  xizmatlarining  iste’molchisi  sifatida  shaxsga  davlat 

tomonidan taiim  olish va kasb-hunar tayyorgarligi ko‘rish kafolatlanadi. 

T aiim ' jarayonida  shaxs  davlat  taiim   standartlarida  ifoda  etilgan 

talafilami  bajarishi  shart.  Taiim   xizmatlarining  amalga  oshiruvchi 

sifatida  shaxs  munosib  darajada  malaka  darajasini  olgach,  bilim  va 

tajribalarni  taiim   jarayonida  yosh  avlodga  o‘rgatish,  moddiy  ishlab 

chiqarish,  ilm-fan,  madaniyat  va  maishiy  xizmat  sohalarida  faoliyat 

ko‘rsatish bilan shug‘ullanadi.

Har  bir  inson  faqat  taiim,  ijtimoiy  tarbiya  va  ma’naviy  kamolot, 

kasb-hunar o‘rganish tizimi vositasidagina shaxs boiib shakllanadi.

Natijada  shaxsning  ijtimoiy  kamol  topishi  -   uning jamiyat  uchun 

foydali  funksiyalami  bajarishi,  o‘z  vazifa  va  burchlarini  puxfa  hamda 

ijodiy  anglab,  boshqalar bilan  teng,  mustaqil  munosabatlarga kirishuvi 

yuz beradi.

---

Kadrlar  tayyorlash  tizimida  shaxsning  o‘mi  va  roli,  huquq  va 

majburiyatlari  konstitutsiyaviy  mustahkamlanib,  qonuniy  himoyaga 

olingan va tegishli hujjatlarda batartib bayon etilgan.

«Davlat  va  jamiyat»  — ta ’lim  va  kadrlar  tayyorlash  tizimining 

faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadrlar 

tayyorlash  va  ulami  qabul  qilib  olishning  kafilligi  blib,  yuqori 

malakali  raqobatbardosh  mutaxassislar  tayyorlash  byicha  tlim 

muassasalariningfaoliyatini uyg 'unlashtiradb?.

Davlat va jamiyat quyidagilami, chunonchi:

-   fuqarolaming ilm olish huquqini, ulaming kasb tanlash va malaka 

oshirish imkoniyatlarini;

-   akademik 

litsey 

yoki 

kasb-hunar 

kollejlarida  o‘qib- 

o‘rganish yo‘nalishini tanlash huquqini beruvchi majburiy umumiy o‘rta 

va o‘rta maxsus, kasb-hunar ma’lumoti olishni;

-   davlat grantlari bazasida yoki  pullik-bitim asosida oliy va undan 

yuqori darajalarda ma’lumot olish huquqini;

-   davlat ta’lim muassasalarining moliyaviy ta’minotini;

-   o‘quvchilaming  o‘qish,  yashash 

va  dam  olish  sharoitlarini 

ta’minlash  masalalarini  hal  etish  yuzasidan  jamoatchilik  boshqaruvini 

rivojlantirishni;

-   taiim  jarayoni qatnashchilarini ijtimoiy qoilab-quwatlashni;

-   taiim   muassasalarining  pedagog  xodimlari,  ota-onalaming 

bolalar tarbiyasi,  hayotini himoya qilish uchun mas’uliyatlarini oshirish 

yuzasidan  me’yoriy-huquqiy  hujjatlaming  amal  qilish  faolligini 

kafolatlaydi.

Shunday qilib, shaxs uchun sifatli kasb-hunar tayyorgarligi, ijtimoiy 

rag‘bat  va  himoya,  favqulodda  holatlarda  yordam  olish  davlat 

tomonidan kafolatlanadi.

«Uzluksiz  taiim »  -  malakali raqobatbardosh  kadrlar tayyorlash- 

ning  asosi  blib,  tlimning  barcha  turlarini:  maktabgacha  tlim, 

umumiy o ‘rta  ta ’lim,  o ‘rta maxsus,  kasb-hunar ta ’limi,  oliy ta ’lim,  oliy

o ‘quv  yurtidan  keyingi  ta ’lim,  kadrlar  malakasini  oshirish  va  ularni 

qayta tayyorlash,  maktabdan tashqari tlimni,  TSni,  kadrlar tayyorlash 

tizimi tuzilmasi va uningfaoliyat krsatish muhitini z ichiga oladi»3.

Uzluksiz  taiim   tizimi  inson  va  jamiyatning  turli  xil  taiimiy 

ehtiyojlarini  qondirishi,  bilimlaming  qadr-qimmati  va  mavqeini 

ko‘tarish  uchun  keng  imkoniyatlar  yaratib  berishi,  shuningdek,  iqtiso-