Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

2.8. Moliyaviy tahlilni muammoli jihatlari (davriy oraliqdagi
qiyosiylik, turli korxonalar o‘rtasidagi qiyosiylik, axborot
operativligi muammolari)
Moliyaviy tahiil yuzasidan mahalliy va xorijiy mualliflar tomonidan 
chop etilgan adabiyotlar soni shu darajada ko‘pki, ulami o‘rganish 
asosida bitta xulosaga kelish mumkin, ya’ni xo'jalik yurituvchi 
subyektlaming faoliyat samaradorligi va uning natijaviyligini baholash
153

---

doimo keng qiziquvchilar (menejerlar, mulk egalari va kontragentlar) 
e ’tiboridagi muhim masalalardan biri bo‘lgan. Moliyaviy holat va 
undagi o ‘zgarishlarni tahlil etish orqali 
nafaqat bo‘lib o4gan 
jarayonlarning 
samaradorligi 
va 
natijaviyligiga 
balki 
ulaming 
kelgusidagi kutilishlari ham bashorat qilinadi19. Bu esa raqobatdosh 
iqtisodiyot sharoitida yanada muhim ahamiyat kasb etadi.
X o‘jalik yurituvchi subyektlar moliyaviy holati va undagi 
0
‘zgarishlami 
baholash, 
tahlil 
etishda 
0 ‘zbekiston 
va 
xorij 
amaliyotining o ‘xshash jihatlari juda ko‘p. Chunki global iqtisodiyot 
barcha davlatlaming hisob, audit va tahlil tizimida ham у agonal ashuvni 
talab etadi. Xuddi shu sababli ham buxgalteriya hisobi va auditning, 
moliyaviy hisobotlami xalqaro standartlari ishlab chiqilgan va amal 
etilmoqda. Ya’ni, xalqaro iqtisodiy aloqalaming yagona “biznes tili” 
rasmiy jihatdan shakllangan. Shu sababli ham, bozor iqtisodiyoti qonun 
qoidalari asosida rivojlanuvchi barcha davlatlarda moliyaviy holat va 
undagi o‘zgarishlami tahlil etish tashkiliy, uslubiy jihatdan farq qilsa 
ham mazmun jihatdan bir xilda yuritiladi.
Moliyaviy holat tahlilining asosiy farqli jihatlari xo‘jalik yuritish 
shart-sharoitlarining turlichaligida, buxgalteriya hisobotlari va ularni 
tuzish qoidalarida, uslubiy jihatlarda, shuningdek, ko‘proq nazariy 
asoslarda ko‘rish mumkin.
Shuningdek, xo‘jalik yuritishning shart-sharoitlari yuzasidan juda
/
ko‘p farqli jihatlami kuzatish mumkin. Bu birinchi navbatda, tizimning 
iqtisodiy 
rivojlanishi 
va 
boshqaruvning 
farqli 
jihatlari 
bilan 
xarakterlanadi20.