Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Moliyaviy hisobotlarni xalqaro standartlarga transformatsi-
yalash. 
Transformatsiya lotincha “transformatio” so'zidan olingan 
bo‘lib, o'zgartirish, qayta tashkil etish degan ma’noni anglatadi.
Buxgalteriya hisobida transformatsiya deganda mamlakatimizda 
amal qilingan qonunchilikka muvofiq hisob tizimidagi qoidalar, 
tamoyillar, usul va uslublarni hamda axborotlami boshqa mamlakat yoki 
xalqaro qoidalariga muvofiqlashtirgan holda aylantirishga aytiladi.
Moliyaviy hisobot transformatsiyasi - bu hisobot sanasi holati 
bo‘yicha buxgalteriya hisobining milliy standartlari asosida tuzilgan 
hisobot komponentlari moddalarini moliyaviy hisobotning xalqaro 
standartlari qoidalariga muvofiq holda qayta guruhlashtirish, ularning 
moddalarini qayta tan olish, qayta baholash, tuzatishlar kiritish va qayta 
ochiqlashlar asosida MHXSlari hisobotlari axborotlarining yangi 
tizimiga ag‘darish va qayta tashkil qilish jarayoni tushuniladi.
Moliyaviy Hisobotning Xalqaro Standartlari (MHXS) qo4llanilishi 
majburiy xarakterdagi hujjat emas, u tavsiyanoma xarakteriga ega. Unda 
milliy standartlaridagi kabi korxonalar taqdim etishi shart bo4gan 
moliyaviy hisobot shakllarini belgilamaydi. MHXSlari moliyaviy 
hisobotning asosiy komponentlari va ularda aks ettiriladigan minimal
149

---

axborotlar tarkibini belgilaydi. MHXSlarni qo'llash xo‘jalik yurituvchi 
subyektning mutlaq vakolatidagi masaladir.
MHXSlarga o 4tish yoki BHMSlar asosida tuzilgan MHXSlar
18
asosida moliyaviy hisobot tuzish quyidagi imkoniyatlami yaratiladi:
MHXSlarga o4ish yoki BHMSlar asosida tuzilgan MHXSlar 
asosida moliyaviy hisobot tuzish quyidagi imkoniyatlami yaratadi: 
xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyati natijalarining shaffofligini oshiradi; 
axborot foydalanuvchilarda bitta xo‘jalik yurituvchi subyekt doirasida 
moliyaviy ko‘rsatkichlami davrlar bo‘yicha hamda bir nechta xil 
xo'jalik yurituvchi subyektlar bo4yicha esa taalluqli ko‘rsatkichlami bir- 
biriga solishtirib, tahiil o ‘tkazish imkoniyati tug‘iladi; kreditorlar, 
aksiyadorlar, kredit beruvchi tashkilotlarda kompaniyaga ishonch oshadi 
va yuqori ishonch bilan xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyatiga pul 
qo‘yadi, xo'jalik yurituvchi subyektning kredit olish imkoniyati 
kengayadi; xorijiy investitsiyalami jalb qilish va xorijiy investorlar bilan 
hamkorlik yuksaladi; dunyo bozorlariga chiqish, xomashyo, valyuta, 
mehnat birjalariga, xalqaro kapital bozoriga chiqish imkoniyatlari 
tug'iladi; 
kompaniya menejerlariga boshqaruv qarorlarini 
qabul 
qilishlari uchun ishonchli, obyektiv, uyg‘un hamda o ‘z vaqtida 
tizimlashgan moliyaviy axborotlarni olish imkoniyatlari yuzaga keladi; 
xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyatini byudjetlashtirish, rejalashtirish va 
strategik rivojlanishini baholashda zarur axborotlar ta’min etiladi; 
x o ‘jalik yurituvchi subyekt boshqarish mexanizmlarini takomillashtirish, 
xo‘jalik yurituvchi subyekt raqobatbardoshligini oshirish, mahsulot 
sifatini oshirish va eksport salohiyatini yuksaltirishga erishiladi; xo‘jalik 
yurituvchi subyektlarda korrupsiya elementlari, suiiste’mollik qilish, 
soliq 
obyektlarini 
yashirish, 
talon-taroj 
qilish, 
mahalliychilik, 
xo‘jasizlik, bankrotlik holatiga olib kelish holatlari barham topadi; 
mehnatni 
rag‘batlantirish 
tizimi 
tubdan 
yaxshilanadi, 
moddiy 
manfaatdorlik oshadi, kuchli nazorat tizimi o 4matiladi; m a’naviy muhit 
barqarorlashadi; xodimlarda ishiga, xo4jalik yurituvchi subyektga va
18