Тошкент давлат юридик университети фуқаролик ҳУҚУҚИ дарслик II қисм

Маҳсулот етказиб бериш шартномаси ҳуқуқий белгилари. Маҳсулот етказиб бериш шартномасининг ҳуқуқий белгилари олди-сотди шартномасининг ҳуқуқий белгиларига ўхшаш. Жумладан унинг биринчи ҳуқуқий белгиси шартнома икки томонламалиги. Яъни шартномада иштирок этаётган иккала тарафда ҳам ҳуқуқ, ҳам мажбурият юзага келади. Иккинчи ҳуқуқий белгиси шартнома ҳақ бараварига тузилиб, яъни етказиб берилган маҳсулот учун маҳсулот етказиб берувчига ҳақ тўланади. Учинчи ҳуқуқий белгиси консенсуал шартномалар турига кириши. Яъни, маҳсулот етказиб бериш ҳақида тарафлар келишган ва улар ўртасидаги ушбу келишув қонун билан белгиланган тартибда ва шаклда расмийлаштирилган пайтдан шартнома бўйича ҳуқуқ ва мажбуриятлар юзага келади.
Маҳсулот етказиб бериш шартномасининг ўзига хос хусусиятлари қуйидагилардир:
1. Шартнома предмети бўлган товар билан бирга унга бўлган мулкий ҳуқуқ ҳам сотувчи (маҳсулот етказиб берувчи)дан сотиб олувчига ўтади.
2. Шартнома субъектлари фақат тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланаётган шахслар (юридик шахс тузмасдан тадбиркорлик лицензия асосида тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланаётган жисмоний шахслар ва юридик шахслар) бўлиши мумкин.
3. Шартнома сотувчи томонидан ишлаб чиқариладиган ёки сотиб олинадиган товарлар юзасидан тузилиши.
4. Шартномада тарафлар ўртасидаги муносабатлар одатда бир йил, ундан узоқроқ муддатга ҳамда тарафларнинг ўзаро келишувига кўра белгиланган муддатлар ичида давом этиши мумкин. Олди-сотди шартномасидан фарқли равишда бу шартномада шартномавий алоқалар кўп мартали ва узоқ муддатли ҳисобланади. Чунки маҳсулот етказиб бериш шартномасида товарни жўнатиш кўп марта амалга оширилади ва бу жараён олдиндан белгилаб олинган жадваллар асосида амалга оширилади. Олди-сотди шартномасида эса сотувчининг сотиб олувчига товарни топшириши билан шартномавий алоқалар барҳам топади.
5. Шартнома предмети сотувчи томонидан фақат тадбиркорлик фаолиятида фойдаланиш учун ёки шахсий, оилавий мақсадларда, рўзғорда ва шунга ўхшаш бошқа мақсадларда фойдаланиш билан боғлиқ бўлмаган бошқа мақсадларда фойдаланиш учун сотиб олувчига топшириладиган товарлар ҳисобланади.